واکنشها به خبر آغاز مذاکرات در عمان بسیار است. برخی هنوز درگیر مستقیم یا مستقیم بودن گفتوگو هستند، برخی تاکید دارند که مهم نتیجه است نه خود مذاکره، برخی دیگر نیز صداوسیما و مسئولان جمهوریی اسلامی را برای عقب ماندن در اطلاع رسانی به باد نقد گرفتهاند.
بعد از حرفهای ترامپ درباره شروع مذاکرات مستقیم با ایران، عباس عراقچی وزیر خارجه ایران نیز اعلام کرد که قرار است روز شنبه در عمان و به صورت غیر مستقیم با ویتکاف رایزنی کند. آنطور که برخی مثل حسین موسویان، دیپلمات ایرانی میگویند در صورت مثبت بودن روند مذاکره، کار به مذاکره مستقیم هم خواهد رسید.
درحالیکه به گفته ترامپ، مذاکران شروع شده و بنا به ادعای مقامات جمهوری اسلامی هنوز مذاکرات شروع نشده، اما شاهد واکنشهای بسیاری هستیم. از یک سو بازارها مثل بورس و دلار و طلا، از طرفی هم فضای مجازی و تحلیلهای اهالی سیاست و رسانه.
در پی واکنشها به تضاد سخنان مقامهای جمهوری اسلامی با اعلام دونالد ترامپ مبنی بر مستقیم بودن مذاکرات تهران و واشینگتن، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی گفت که «اهمیت شکل مذاکره»، چه مستقیم و چه غیرمستقیم، به نظر او در درجه اول نیست.
این در حالی است که صاحبمنصبان حکومت ایران طی روزهای گذشته پیوسته بر همین تفاوت شکلی تاکید کرده و گفتهاند به دستور رهبر جمهوری اسلامی حاضر نیستند با آمریکا مذاکره مستقیم داشته باشند و تنها مذاکرات غیرمستقیم را در دستور کار دارند.
عراقچی در ادامه صحبتهای خود گفت: «آنچه که واقعا اهمیت دارد، موثر بودن یا غیرموثر بودن مذاکرات، جدیت طرفین و نیات آنها و اراده آنها در رسیدن به توافق است.»
ترامپ دوشنبه ۱۸ فروردین در دیدار با بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، اعلام کرد مذاکرات با ایران به صورت مستقیم و در سطح بسیار بالا آغاز شده اما مقامهای جمهوری اسلامی میگویند این مذاکرات غیرمستقیم است.
عراقچی در این زمینه گفت: «مذاکرات روز شنبه در عمان برگزار خواهد شد. این مذاکرات به صورت غیرمستقیم انجام خواهد گرفت و ما شیوه دیگری را برای مذاکره نمیپذیریم.»
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی تاکید کرد: «ما شکل مذاکره را تابع مسائل مختلفی میدانیم و به همین دلیل مذاکرات غیرمستقیم را انتخاب کردهایم. دلیل این انتخاب این است که مذاکراتی که آنها به وسیله فشار و تهدید نکات خود را تحمیل کنند، در واقع دیکته کردن است و ما به این شیوه اعتقادی نداریم.»
در همین حال کرملین سهشنبه ۱۹ فروردین اعلام کرد که روسیه از آغاز مذاکرات «مستقیم و غیرمستقیم» که قرار است میان جمهوری اسلامی و آمریکا درباره برنامه هستهای تهران در عمان برگزار شود آگاه است و از آن حمایت میکند.
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، بار دیگر بر حمایت روسیه از راهحل سیاسی و دیپلماتیک برای حل مشکل برنامه هستهای جمهوری اسلامی تاکید کرد.
او گفت چرا که این گفتوگوها میتوانند به کاهش تنش میان دو طرف منجر شوند.
روسیه و ایران از زمان آغاز تهاجم نظامی مسکو به اوکراین روابط دیپلماتیک و نظامی خود را گسترش دادهاند.
روسیه پیشتر نیز پیشنهاد داده بود که در تسهیل گفتوگوها میان تهران و واشینگتن نقشآفرینی کند.
در واکنش بازار طلا، ارز و بورس هم بعد از اعلام آغاز مذاکرات میان جمهوری اسلامی و آمریکا روی خوش نشان داده شد.
هر سکه طلای طرح قدیم در ظهر روز نوزدهم فروردین با بیش از هفت درصد کاهش نسبت به روز قبل از آن، به قیمت حدود ۹۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان رسید.
نرخ دلار آمریکا که دوشنبه با رسیدن به رقم حدود ۱۰۶ هزار تومان، رکورد تاریخی جدیدی ثبت کرده بود، نیز ظهر سهشنبه در بازار آزاد ارز ایران با کاهش حدود ۵.۸ درصدی نسبت به روز قبل از آن، به قیمت ۹۹ هزار و ۷۰۰ تومان رسید.
سایت خبری اسرائیلی وای نت هم در گزارشی نوشت اظهارات دونالد ترامپ و بنیامین نتانیاهو پس از دیدار دوشنبه آنها در کاخ سفید، فاش کرد که دلیل واقعی سفر شتابزده نتانیاهو به واشینگتن، برخلاف تصور عدهای، آغاز مذاکرات آمریکا با ایران بوده، نه تعرفههایی که بر کالاهای اسرائیلی اعمال شده بود.
این رسانه اسرائیلی نوشت ترامپ میخواست در جلسهای خصوصی نتانیاهو را در جریان مذاکرات سطح بالا با جمهوری اسلامی قرار دهد؛ هم برای آنکه او را غافلگیر نکند و هم برای آنکه مطمئن شود اسرائیل با اقداماتی نظیر حمله به ایران، در این روند کارشکنی یا مداخله نمیکند.
واینت افزود: «مذاکرات مستقیم واشینگتن و تهران، احتمالا چیزی نبود که نتانیاهو انتظار شنیدنش را داشت. ایرانیها گفتهاند حاضر به گفتوگوی مستقیم با آمریکاییها نیستند و به ترامپ اعتماد ندارند، اما بهنظر میرسد تهدیدهای رییسجمهوری آمریکا باعث شد در نهایت پای میز مذاکره بیایند.»
نتانیاهو شامگاه دوشنبه زمانی بیشتر خشنود شد که ترامپ مقابل دوربین رسانهها گفت اگر مذاکرات شکست بخورد، «روز بسیار بدی» برای ایران خواهد بود. ترامپ برخلاف بایدن، تهدید به اقدام نظامی را هم مطرح کرد. نتانیاهو این سخنان را با تایید و سر تکان دادن دنبال میکرد.
در ایران هم واکنشها کم نبوده است، امیرعلی ابوالفتح، تحلیلگر سیاست خارجی، نوشت: «بر سر موضوع هستهای، ایران نه از مذاکره مستقیم با آمریکا بیرون آمد و نه از مذاکره غیر مستقیم با آمریکا. اگر دوباره مذاکراتی میان ایران و آمریکا بر سر موضوع هستهای برقرار شود؛ چه غیر مستقیم و چه مستقیم، این آمریکاست که رویکرد خود را تغییر داده است، نه ایران».
حمید رسایی، نماینده تهران در مجلس نوشت: «درحالی که آ. عراقچی از آغاز مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا از روز شنبه سخن میگوید، ترامپ ادعای مذاکرات مستقیم از روز شنبه را دارد! دروغ میگوید، چون وعده او در پایان جنگ اوکراین و درگیری حماس و اسراییل محقق نشده، برای فائق آمدن بر جنگ تعرفهها به یک موفقیت فوری دیپلماتیک نیاز دارد.»
محمد مهاجری، فعال رسانهای اصولگرا نوشت: «تا اینجای کار، ترامپ با حرفهای حتی دروغ در باره مذاکره مستقیم، برنده بازی افکار عمومی است، حتی در داخل ایران؛ و صداوسیما و همه رسانههای دولتی و حکومتی همچنان دارند با روشهای عهد دقیانوس با آن برخورد میکنند. لااقل بازی را ترک کنید که بگویید ۳ بر صفر باختیم!»
احمد زیدآبادی، فعال رسانهای هم نوشت: «آنچه فعلاً واضح است این است که مقامهای سیاسی بلندپایهٔ ایران و آمریکا قرار است روز شنبه در جایی با هم مذاکره کنند.
ظاهراً مذاکرات زیر یک سقف انجام خواهد شد تا نظر دونالد ترامپ مبنی بر مستقیم بودن مذاکرات نادرست از کار در نیاید، اما در عین حال، صندلی مذاکرهکنندگان مقدارِ غیر متعارفی از هم فاصله خواهد داشت تا نظر طرف ایرانی در مورد غیرمستقیم بودن مذاکرات هم تأمین شود!
در هر صورت خبر خوبی است و امیدوارم به نتیجهٔ خیر بیانجامد و مانع بروز جنگ و درگیری شود گر چه روند مذاکره بینهایت سخت به نظر میرسد.
تازه شروع ماجراست، بنابراین لازم است کیهانیان و برخی اپوزیسیونیها کمی اعصاب خود را کنترل کنند که وسط این ماجرا کار دست خودشان ندهند!»
هاتف صالحی، فعال رسانهای نوشت: «حلّ مسئله باید در دستور کار باشد؛ چه مستقیم، چه غیرمستقیم!»
صادق حسینی، فعال رسانهای نیز با سعی در سفید شویی کدن مواع قبلی جمهوری اسلامی نوشت: «آمریکاییها ۲ درخواست داشتند: اول مذاکره مستقیم باشد؛ ثانیا مذاکرات در امارات متحده عربی برگزار شود؛ که ایران با هر دو درخواست در گام نخست مخالفت کرد و در نهایت شنبه ۲۳ فروردین ۰۴؛ مذاکرات به صورت غیرمستقیم و در عمان آغاز میشود.»
فاطمه توحیدلو، جامعه شناس هم نوشت: «کارشناس سیاست خارجی نیستم و فقط رصد میکنم. اما این رویه که اخبار نامهها و مذاکره و … را باید یا از زبان ترامپ بشنویم، یا اکانتهایی که خبر لورفته منتشر میکنند! بسیار غریب است. اعتمادزایی با شفافیت و اطلاعرسانی بهموقع و رسمی در این موضوع مهم امکانپذیر است.»
یگانه خدامی، خبرنگار نیز نوشت: «اگر ترامپ لو نمیداد عمرا اگر ما خبردار میشدیم که شنبه قراره مذاکره کنن. صداقت مسئولین ما ۱۰ از ۱۰»