محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران، در اظهاراتی چالش‌برانگیز، به حمایت آیت الله علی خامنه‌ای رهبر ایران از مذاکرات مسقط که در دولت احمدی نژاد بین ایران و امریکا با واسطه‌گری امیر عمان انجام شده اشاره کرد و اظهار داشت احمدی نژاد به عنوان رئیس جمهور و سعید جلیلی دبیر شورای عالی امنیت ملی با این مذاکرات مخالف بودند، اما با این وصف این مذاکرات بین ایران و امریکا انجام شده است.
وی با اشاره به اینکه مذاکرات مسقط قبل از دولت روحانی و با وجود مخالفت رئیس جمهور انجام شده است، اظهار داشت این نشان می‌دهد که خامنه‌ای برای انجام این مذاکرات تحت فشار نبوده است.
ظریف افزود بعضی‌ها به اسم حمایت از رهبری، بزرگترین توهین‌ها را به رهبری می‌کنند.وی همچنین اظهار داشت کسی که در برابر آمریکا ایستاده، چطور ممکن است به علت اینکه مرعوب منِ ظریف یا دولت یازدهم شده و اجازه مذاکره را داده باشد.
وزیر امور خارجه همچنین با اشاره به اینکه مخالفان برجام همان کسانی هستند که با مذاکرات مسقط هم مخالف بودند، اظهار داشت این افراد علیرغم دستور رهبری برای انجام مذاکره، کارشکنی کردند.
وی همچنین با بیان اینکه این مذاکرات در زمان حضور علی اکبر صالحی در وزارت امور خارجه انجام شده است، تاکید بر این موضوع که رهبری تحت فشار وزیر امور خارجه تن به برجام و مذاکره داده است را ظلم به رهبری دانست و با اشاره به فرصت‌سوزی در این خصوص اظهار داشت در فاصله‌ی بین مذاکرات دور اول و دوم مسقط علیرغم دستور رهبری فرصت‌سوزی شد. وی همچنین به فرصت سوزی همین گروه در آلماتی ۱ و ۲ و در بغداد در مذاکرات با ۵+۱ اشاره کرد و اظهار داشت همه‌ی این فرصتسوزیها توسط همان افرادی اتفاق افتاده که امروز علیه برجام صحبت می‌کنند و می‌گویند رهبری با برجام مخالف بوده است.
به گفته‌ی برخی تحلیل‌گران به نظر می‌رسد که این فرصتسوزیها و مخالفت‌ها علاوه بر پایبندی‌های ارزشی از یک سو و برخورد دوپهلو و مبهم خامنه‌ای با موضوع مذاکره، می‌تواند به دلیل ناتوانی این تیم از انجام مذاکرات هم باشد. محمود احمدی نژاد تیم قدرتمند دیپلماتیک در اختیار نداشت که به اعتبار این تیم بتواند با قدرت و برتری در مذاکرات با امریکا به عنوان یک تیم دیپلماتیک فعال عمل کند.
تیم سیاست خارجی محمود احمدی نژاد نه تنها تجربه‌ای در سیاست خارجی نداشتند، بلکه از نظر شخصی نیز دارای کمترین تعامل با غرب بودند و این موضوع به گفته‌ی برخی تحلیل‌گران، در کنار برخورد دوگانه و مبهم علی خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی، بر عملکرد ضعیف این تیم در مذاکرات هسته‌ای تاثیر داشته است.
محمدجواد ظریف در بخش دیگری از اظهاراتش با بیان این موضوع که نسبت به آینده‌ی برجام و بازگشت آمریکا به توافق بدبین نیست، دلیل این خوش‌بینی را نه به خاطر اعتماد به آمریکا، بلکه به خاطر شکست سیاست آمریکا دانست و اظهار داشت به خاطر شکست سیاست‌های امریکا به آینده بدبین نیست. وی همچنین با اشاره به اینکه در فشار حداکثری جمهوری اسلامی هم برنده نیست، اظهار داشت سیاست فشار حداکثری آمریکا شکست خورده است.
ظریف خاطرنشان کرد در یک بازی یا حاصل جمع صفر همه بازنده‌اند. وی این اصل را اصل تصور نسبت به روابط بین‌الملل دانست و گفت در این شرایط آمریکا بازنده است به‌خاطر اینکه فشارش به نتیجه نرسیده، و ایران هم برنده نیست چون مردم تحت فشار بوده‌اند. وی با اشاره به اینکه این بازی قابل تبدیل به بازی برد – برد است، اظهار داشت حاکمیت نمی‌خواهد مردم تحت فشار باشند.
رئیس دستگاه دیپلماسی همچنین اظهار داشت این امکان وجود دارد که کشور در سیاست خارجی مستمراً دچار تنش باشد و به توسعه هم دست پیدا کند. وی افزود برای پیشرفت همانطور که کشور در سیاست‌های اقتصاد مقاومتی باید درون‌زایی و برون‌نگری در نظر گرفته شود، و نباید متکی به خارج باشد، باید نگاه به بیرون هم وجود داشته باشد. وی خاطرنشان کرد در جهان کنونی نمی‌شود با تنش رابطه را پیش برد. ظریف همچنین با بیان اینکه سیاست خارجی باید کمک‌کننده به توسعه‌ی کشور باشد، نه هزینه بر توسعه، تاکید کرد سیاست خارجی باید کمک‌کننده معیشت مردم باشد.
وی افزود اینکه کسانی در سیاست خارجی از معیشت مردم هزینه کنید، شعار دهند و مردم هزینه‌اش را بپردازند، کار آسانی است. وی این عملکرد را راحت‌ترین نوع سیاست خارجی دانست اما اظهار داشت این روش موفق‌ترین سیاست خارجی نیست.
ظریف در عین حال یادآور شد داشتن اختلاف و پایداری بر اصول به معنای تنش نیست. وی تاکید کرد می‌توان اختلاف داشت، اما به تنش ادامه نداد. وزیر امور خارجه با اشاره به اختلاف مبنایی جمهوری اسلامی با دیگر کشورها، ضمن تاکید بر اینکه این اختلاف مبنایی باید حفظ شود، این اختلاف را جزیی از هویت جمهوری اسلامی دانست، اما در همان حال تاکید کرد تنش و دعوا جزیی از هویت جمهوری اسلامی نیست.
به گفته‌ی برخی ناظران، همین نکته، مهم‌ترین اختلاف نظری تیم ظریف و تیم مخالف اوست. برخلاف ظریف،گروه‌های مخالف با مذاکره تاکید دارند که علاوه بر اختلاف، تنش و درگیری هم بخشی از هویت جمهوری اسلامی است و تلویحا بر این باور هستند که اختلاف نظر و اختلاف عقیده بدون تنش و درگیری امکان‌پذیر نیست.
ضمن اینکه با وجودی که بسیاری از کارشناسان، و تحلیل‌گران و همچنین افرادی در دولت و تیم دیپلماسی دولت، بارها تاکید کرده‌اند که سیاست خارجی نباید برای مردم هزینه‌ساز اشد و مردم هزینه‌ی تصمیمات تیم سیاست خارجی را بپردازند، اما در عمل سیاست‌ها و خواسته‌های تیم مقابل عمدتا عملیاتی شده است و تاثیر سیاست خارجی بر زندگی روزمره مردم، عمدتا در چارچوب خواسته‌های گروهی که خواستار تداوم تنش در روابط خارجی هستند، عملیاتی شده است تا گروه‌هایی که خواستار کاهش تنش هستند.
ظریف با تاکید بر اینکه کشوری با سابقه ۷ هزارساله نمی‌تواند به سلطه امریکا تن بدهد، اظهار داشت به حدی از این اصول بد استفاده شده است که مردم خیال می‌کنند بین اصول و آرمان‌ها با منافع ملی تضاد وجود دارد.
گرچه اظهارات محمدجواد ظریف با بسیاری از تحلیل‌هادر این خصوص که مذاکرات با حمایت قطعی نظام و شخص آیت‌الله خامنه‌ای صورت گرفته هم‌راستاست، اما مهم‌ترین دلیل مخالفت بسیاری از گروه‌های سیاسی تندرو با مذاکرات با امریکا، دقیقا همان برخورد خامنه‌ای با موضوع مذاکره است. خامنه‌ای در خصوص مذاکره با آمریکا هواره دوپهلو و مبهم رفتار کرده است و هرگز نظر صریح خود را در خصوص موافقت با مذاکره اعلام و ابراز نکرده است. برعکس همواره بر فریبکار بودن امریکایی‌ها و بی‌نتیجه بودن مذاکره با امریکایی‌ها تاکید کرده و خواستار فاصله‌گرفتن از امریکا و اروپا و بلوک غرب و نزدیکی به بلوک شرق و روسیه شده است.
اخرین بار آیت الله علی خامنه‌ای در دو هفته‌ی قبل و با آغاز زمزمه‌ها در خصوص احتمال بازگشت امریکا به برجام در پی پیروزی بایدن در انتخابات امریکا بار دیگر اظهارات دوپهلوی خود در خصوص مذاکره با امریکا را بیان کرد وبا اشاره به اینکه راه رفع تحریم‌ها شکست خورده است، تلویحا بر بی‌اثر بودن این استراتژی تاکید کرد. اظهاراتی که در مخالفت‌های گروه‌های سیاسی برای مخالفت با مذاکره و تلاش برای رفع تحریم‌ها به عنوان یک اصل کلیدی و به عنوان سند این رویکرد در اظهارات رهبری مورد تاکید قرار می‌گیرد. خامنه‌ای هیچگاه به صراحت از مذاکره دفاع نکرده و هیچگاه به صراحت نگفته است که انجام مذاکرات با چراغ سبز خود وی انجام شده است. بلکه برعکس بارها بر این موضوع تاکید کرده است که تیم ظریف خواستار مذاکره بوده است و وی با دادن هشدارها در خصوص فریبکار بودن امریکایی‌ها به صورت مشروط با آن موافقت کرده است.
