چالشهای بنیادی اصولگرایان و اصلاح طلبان

در حالی که از سال ۹۶ و در پی بروز اعتراضات خیابانی در این سال و و اکنش ناامیدکننده‌ و غیرمردمی اصلاح‌طلبان، بسیاری از تحلیل‌گران مدت‌هاست شکست سیاسی اصلاح‌طلبان را پیش‌بینی کرده بودند، از نظر برخی از فعالان سیاسی همچنان امیدوار به ناامیدی مردم از اصول‌گراها و موفقیت سیاسی اصلاح‌طلبان هستند.
احمد شیرزاد نماینده پیشین مجلس در مجلس ششم و فعال سیاسی اصلاح‌طلب با اشاره به اینکه شرایط اصلاح‌طلبان وابسته به عملکرد اصولگرایان در مجلس است، اعتقاد دارد در صورت نامقبول بودن عملکرد اصول‌گراها در مجلس، تمام تخریب‌های اخیر این گروه سیاسی علییه اصلاح طلبان خنثی می‌شود.
وی اظهار داشت با روی کار‌آمدن احمدی نژاد هم همه تصور می‌کردند کار اصلاح‌طلبان تمام شده است. وی اظهار داشت احمدی نژاد در دو دولتش آنقدر ضعیف و تاسف‌باری عمل کرد که اصلاح‌طلبان توانستند با قدرت بیشتری سرمایه اجتماعی خود را افزایش دهند.شیرزاد با بیان اینکه اصول‌گرایان قادر به اداره‌ی کشور نیستند افزود شیرینی فتح بی‌رقیب آنها ادامه‌دار نخواهد بود.
وی تفکرات آنها برای قرن ۲۱ نامناسب دانست و با اشاره به اینکه اشتباهات اصولگرایان در تمام این سال‌ها آنقدر زیاد بوده که نمی‌توان امید به تحول آنها در مقطع کنونی داشت، گفت در شرایط فعلی هم نمی‌توان این تصور را داشت که این افراد قادر به فعالیت با اصول درست مدیریتی خواهند بود.
شیرزاد در ادامه با اشاره به اینکه شکست اصول‌گراها فرصت‌هایی را پیش روی اصول‌گرایان قرار خواهد داد، اظهار داشت اصلاح‌طلبان باید بتوانند جامعه را قانع کنند که با وجود عملکرد ضعیف اصولگرایان و چالش‌های ناشی از حضور اصولگرایان در قدرت، هنوز این اصلاح‌طلبان هستند که می‌توانند پاسخ‌گوی نیازهای مردم باشند.
وی در عین حال حضور نیروهای تازه‌ای که کشور را از حالت دوگانه اصلاح‌طلب-اصولگرا خارج کنند و نیز موفقیت و عملکرد مثبت اصول‌گراها در اداره‌ی جامعه را نیز از جمله گرینه‌های سیاسی پیش‌روی جامعه دانست، اما اظهار داشت امکان تحقق دو مورد اخیر وجود ندارد. شیرزاد با این استدلال عنوان کرد با این وجود تنها راهی که باقی می‌ماند این است که اصلاح‌طلبان با جامعه سخن بگویند تا بتوانند دوباره در عالم سیاست سر برآورند.وی در عین حال با بیان این موضوع که مردم تا سال ۱۴۰۰ روی خوشی به اصلاح‌طلبان نشان نخواهند داد، تایید کرد تا سال۱۴۰۰ امکان ترمیم سرمایه‌ی اجتماعی اصلاح‌طلبان وجود ندارد، اما ابراز امیدواری کرد که در طول زمان خیلی چیزها دگرگون شود.
شیرزاد اظهار داشت با برنامه‌ای بلندمدت می‌توان سرمایه اجتماعی اصلاح‌طلبان را بازسازی کرد. این فعال سیاسی اصلاح‌طلب محدودیت‌های اعمال‌شده از طرف جناح رقیب یعنی اصولگرایان را مانعی برای تحقق این امر دانست اما تاکید کرد این اقدام شدنی است.
وی پیروزی دولت روحانی پس از دولت احمدی‌نژاد را یکی از نقاط امیدبخش در تغییر مناسبات و تحولات اجتماعی دانست و نقش‌آفرینی اصلاحات را در این پیروزی بسیار مهم ارزیابی کرد، اما در همان حال با اشاره به ناموفق بودن دولت روحانی در تامین خواسته‌های مردم اظهار داشت با وجود عدم موفقیت روحانی در کسب رضایت مردم چطور می‌توان به رضایت مردم از کسانی که می‌خواهند کشور را با روش‌های سنتی اداره کنند امیدوار بود.
آقای شیرزاد فراموش کرده است که موفقیت روحانی در انتخابات دهم و یازدهم‌، نه به خاطر اقبال مردم به اصلاح‌طلب‌ها بلکه به خاطر کاریزمای شخص خاتمی از یک سو وفعالیت بسیاری از فعالان اجتماعی و مدنی غیراصلاح‌طلب برای متقاعدکردن مردم برای شرکت در انتخابات و رای دادن به کاندیدای میانه‌رو بود و ربطی به امیدواری مردم به عملکرد اصلاح‌طلب‌ها نداشت.
ضمن اینکه بر خلاف تصور آقای شیرزاد، مداخله‌ی اصلاح‌طلب‌ها در موفقیت دولت روحانی و عملکرد نامناسب دولت روحانی به ویژه در سه سال اخیر و نارضایتی مردم از عملکرد دولت روحانی، از جمله مهم‌ترین دلایل روگردانی مردم از اصلاح‌طلبان در سال‌های اخیر است که موفقیت دولت روحانی را از چشم آنها می‌بینند و بعید است به زودی ترمیم شود.
شیرزاد در ادامه‌ی اظهاراتش اصلاح‌طلبان را بسیار عملگرا دانست و با بیان اینکه عملگرایی مانع از برنامه‌ریزی‌های دقیق کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت آنها می‌شود اظهار داشت آنها به خاطر عملگرایی از انعطاف بالایی برخوردارند و نمی‌توانند استراتژی بلندمدتی را تعیین کنند. وی ابراز امیدواری کرد اصلاح‌طلبان بتوانند نیروهای متخصص را در صنف‌های مختلف فعال کنند و دوباره به قطب سیاسی کشور تبدیل شوند.
وی با اشاره به اینکه در سال ۷۸ مجلس به طور کامل در اختیار جریان اصلاحات بود اظهار داشت این تجربه نشان داد که اگر پتانسیل‌های اجتماعی در اختیار اصلاح‌طلبان باشد، ردصلاحیت آنها آسان نخواهد بود.
احمد شیرزاد در حالی این اظهارات و رضایتمندی خود از تایید صلاحیت کاندیداهای اصلاح‌طلب در مجلس ششم را عنوان می کند که خود وی جزو نماینده‌هایی است که در انتقاد از نظارت استصوابی شورای نگهبان در مجلس ششم استعفا داده است.
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب با ابراز رضایت از سیاست ائتلافی اصلاح‌طلبان به نفع روحانی، انتخاب حسن روحانی را موفقیت اصلاح‌طلبان دانست و اظهار داشت اگر به جای روحانی فردی تندرو روی کار می‌آمد معلوم نبود چه بر سر ایران می‌آورد. وی با بیان اینکه در سال ۱۴۰۰ هم ممکن است اصلاح‌طلبان سیاست ائتلافی در پیش بگیرند، هنر یک جبهه سیاسی را بازی با ممکنات دانست و گفت فعالان سیاسی نباید در آرزوهای سیاسی خود غرق شوند.
به گفته بسیاری از تحلیل‌گران، یکی از بزرگ‌ترین مشکلات اصلاح‌طلب‌ها و سران اصلاح‌طلب بی‌اطلاعی آنها از فضای سیاسی عمومی کشور و فضای ذهنی مردم در مواجه با مسائل سیاسی است و بر خلاف ادعای خود در این خصوص که با مسائل روز آشنایی دارند، اصلاح‌طلب‌ها از نظر تحلیل‌ سیاسی جامعه در دهه‌ی ۷۰ فریز شده‌اند وبا همان رویکردها و نگرش‌ها می‌خواهند فضای سیاسی بیست سال بعد را نیز مدیریت کنند.
بازی در فضای سیاسی دوقطبی و همه‌ی مشکلات سیاسی خود را به گردن تخریب اصول‌گراها انداختن از جمله موضوعاتی است که اصلاح‌طلبان هیچگاه حاضر به کنار گذاشتن آن نیستندو به گفته‌ی بسیاری از منتقدان همان نقشی را برای اصلاح طلب‌ها بازی می‌کند که دشمن خارجی و مبهم برای اصول‌گراها.
اصلاح‌طلب‌های کلاسیک به این نکته مهم توجه ندارند که مدت‌هاست اصول‌گراها از حالت دگم پیشین خارج شده‌اند و در بین آنها گروه‌های سیاسی نوآوری شکل گرفته که نه تنها با مقتضیات قرن بیست و یکم زندگی می‌کنند بلکه دغدغه‌های بیشتری هم نسبت به امور روزمره‌ی مردم دارند و برعکس اصلاح‌طلبان در پیش‌برد خواسته‌های خود با برنامه عمل نیز می‌کنند و خیلی بیش از اصلاح‌طلبان تحقق خواسته‌های خود را تضمین می‌کنند.
ضمن اینکه دغدغه‌ی روزمره‌ی مردم هم هیچ‌گاه اصول‌گرایی و اصلاح‌طلبی نبوده است و مشارکت سیاسی مردم بیشتر بر اساس احساس همدلی آنها با فعالان سیاسی است تا توجه به برنامه‌های این گروه‌های سیاسی،‌ یا اصول‌گرا و اصلاح‌طلب بودن آنها.