در ادامهی انتقادها از عملکرد وزارت بهداشت در مدیریت نظام سلامت در کشور و جود رانتهای گسترده در این نهاد که در آخرین رخداد به خاطر مداخلهی یکی از شرکتهای اقماری ستاد اجرایی مانع از واردات کیت تشخیص کرونا به ایران شد، تعدادی از مدیران پیشین وزارت بهداشت، با ارسال نامهای به سعید نمکی، ضمن انتقاد از فساد ساختاری در وزارت بهداشت از اینکه وزارت بهداشت با صدور مجوزهای واردات و ساخت دارو و دادن رانت، به فساد در حوزهی بهداشت دامن زده است این نهاد را مرود انتقاد قرار دادهاند.
در این نامه وزارت بهداشت به این دلیل که به نام افراد ونهادهای خاص به قیمت رنج و درد مردم ثروت تولید میکند مورد انتقاد قرار گرفته است. اشاره این مدیران که اسامی برخی از وزرای پیشین وزارت بهداشت نیز در بین آنها به چشم میخورد به نهادهای زیر نظر ستاد اجرایی است که با مداخله در ساخت و واردات دارو ضمن سود بالایی که از این طریق کسب میکنند، شرایط را از وضعیت رقابتی خارج کرده و به فساد ساختاری در وزارت بهداشت نیز دامن زده است.
انحصار واردات و تولید داروهای خاص و پرهزینه و گزانقیمت و همچنین تولید و واردات داروهای غیرضروری به کشور از جمله انتقاداتی است که تاکنون بارها از طرف منتقدان مورد تاکید قرار گرفته است اما وجود فساد ساختاری در وزارت بهداشت و بسته بودن فضای تصمیمگیری از یکسو و حمایت پنهان جامعهی پزشکی از ساختار داخلی و فعالیتهای خود از سوی دیگر از جمله عواملی است که همواره مانع از برخورد جدی با فساد ساختاری در این حوزه شده است. ضمن اینکه در سالهای اخیر با ورود ستاد اجرایی و نهادهای زیرنظر رهبری و نیز سپاه به این حوزهها، هم فعالیتهای پنهانی در این حوزه افزایش یافته و هم امکان انتقاد از فعالیت های حوزهی سلامت کاهش یافته است.
در نامهی مدیران سابق وزارت بهداشت به وزیر بهداشت همچنین این موضوع مورد تاکید قرار گرفته است که در شرایط اخیر شیوع کرونا در کشور نیز این وزارتخانه با دادن رانت به برخی نهادها و شرکتها زمینه را برای سوداوری بالاتر و فساد بیشتر در این حوزه فراهم کرده است.
این انتقادها در حالی عنوان میشود که به بهانهی شیوع کرونا در ایران و تلاش برای مهار بیماری توسط وزارت بهداشت، برای اولین بار مبلغی هنگفت برای تامین تجهیزات و امکانات موردنیاز درمانی در ماههای اخیر در اختیار وزارت بهداشت قرار گرفته است. برخی این گمانه را مطرح میکنند که با توجه به این که بخش مهمی از یک میلیارد دلار اختصاصیافته از صندوق توسعه نیز به وزارت بهداشت اختصاص یافته است، این مبالغ هنگفت که به جای توسعهی زیرساختهای درمانی صرف تامین امکانات و تجهیزات روزمرهی درمانی در وزارت بهداشت شده است، علاوه بر آنکه یکی از زمینههای فساد در این حوزه است، زمینه را برای فشار از طرف نهادهای زیرنظر مجموعهی رهبری برای دریافت منافع ناشی از این تخصیص مالی فراهم کرده است.
وجود مبلغی هنگفت در اختیار وزارت بهداشت که به نظر نمیرسد وزیر آن در حال حاضر تصمیمی برای استفاده از ان به منطور توسعهی زیرساختها داشته باشد به زمینهای تبدیل شده که با هدف کسب سود هرچه بیشتر و سریعتر، بالغ اختصاصیافته برای تامین منافع بیشتر که از طریق رانت قابل دستیابی است مورد استفاده قرار گیرد.
در نامهی مدیران سابق وزارت بهداشت به رانتهایی که توسط وزارت بهداشت به اشخاص داده شده تا با تاسیس شرکتهای صوری بتوانند منافع ناشی از ساخت و واردات داروهای گرانقیمت را به نفع خود تصرف کنند افزایش دهند، اشاره شده و وزارت بهداشت از این نظر که واردات داروی گرانقیمت برای درمان کرونا را به واردات داروهای ارزانتر ترجیح داده تا از این طریق به سود بیشتری دست یابد مورد انتقاد قرار گرفته است.
همچنین در این نامه نگرانی از شکلگیری رانتهای جدید برای وارادات داروهای کمفایده برای درمان بیماری در حالی که معادل ارزان تر آنها وجود دارد، مورد تاکید مدیران سابق وزارت بهداشت قرار گرفته است.
فساد در وزارت بهداشت تا کنون بارها مورد انتقاد قرار گرفته است، اما انسجام ساختاری درون نظام سلامت در ایران در حدی بالاست که حتی انتشار گزارشهایی در خصوص ساخت و پاخت تعدادی از جراحان با شرکت های واردکنندهی تجهیزات درمانی منجمله پروتزهای درمانی که دوسال قبل منتشر شد و حاکی از این بود که نظام سلامت حتی از انجام جراحیهای پرخطر برای بیماران در قبال سود بیشتر هم خودداری نمیکند، نتوانست به برخوردی جدی با متخلفان این حوزه را به دنبال داشته باشد.
حضور شرکتهای زیر نظر رهبری در بازار بورس دارو و تجهیزات درمانی و مداخله مستقیم آنها در امر درمان نیز مشکلات در این حوزه را تشدید کرده و در عین حال سلامت مردم را نیز بیش از پیش به خطر انداخته است.
