جهانگیری، جمهوری اسلامی و ازدست دادن سرمایه اجتماعی

پس از دو هفته سکوت درباره‌ی اقدامات اخیر در جمهوری اسلامی، که به کشته شدن ده‌ها تن در اثر اشتباه پدافند هوایی و مدیریت شهری در کرمان منجرشد و شرایط متشنج کشور که نگرانی از وقوع جنگ را دوچندان کرده بود، جهانگیری معاون اول رئیس جمهور در مراسم بزرکداشت ایت‌الله هاشمی رفسنجانی، دی ماه را برای مردم ایران بسیار ناراحت‌کننده توصیف کرد و اظهار داشت که به خاطر رخدادهای اخیر کشور در شرایط غمباری به سر می‌برد. وی ترور سردار سلیمانی و نیز واقعه سقوط هواپیما را غمبارترین و نارحت‌کننده‌ترین خبرهایی دانست که در روزهای اخیر ایرانی‌ها را ناراحت کرده است. این در حالی است که مصیبت اصلی بر مردم در آبان‌ماه سال جاری و در اثر مقابله جمهوری اسلامی در خیابان‌ها و علیه معترضین وارد شد و ناراحتی مردم از وقایع آبان‌ها هنوز التیام نیافته که فاجعه سقوط هواپیما آشفتگی و ناراحتی دیگری را برای مردم ایجاد کرد.
مقام‌های جمهوری اسلامی تاکنون حتی حاضر به ارایه آمار کشته شدگان آبان‌ماه نکرده‌اند و این رویداد تلخ که مردم را جریحه دار کرده و به اعتقاد بسیاری از فعالان سیاسی و تحلیل‌گران جمهوری اسلامی را وارد مرحله جدیدی کرده است و به مواجهه و رویارویی مستقیم با حاکمیت واداشته است، در اظهارات مقام‌های جمهوری اسلامی تاکنون جایی نداشته است.
جهانگیری در ادامه اظهاراتش با اشاره به کاهش سرمایه اجتماعی در شرایط فعلی، اقدام ایران در حمله به عین‌الاسد را عاملی دانست که موجب ترمیم سرمایه اجتماعی شده و بی‌اعتمادی و چندپارگی ایجادشده را که ملت را دچار مشکل کرده بود، از بین برده و سرمایه اجتماعی عظیمی را رقم زده است. وی تاکید کرد کشور در شرایطی قرار دارد که سرمایه‌های اجتماعی و اعتماد عمومی به شدت تنزل پیدا کرده است. جهانگیری افزود در خصوص واقعه سقوط هواپیما باید با صداقت و شفافیت با مردم صحبت کرد و رسیدگی‌های لازم نیز صورت پذیرد. معاون اول رئیس جمهور همچنین اظهار داشت دروغگویی‌ها باید تمام شود و حکومت با مردم صادق باشد. وی افزود هرجا دروغی گفته شده خسارت هم زیاد شده است. جهانگیری همچنین بر تاکید آیت‌الله خامنه‌ای بر ضرورت برخورد صادقانه با مردم تاکید کرده است.
این اظهارات در خصوص تاکید خامنه‌ای بر مواجهه صادقانه با مردم در حالی عنوان می‌شود که بنا بر برخی شواهد گفته می‌شود که وی از همان ساعت‌های اولیه رخداد سقفوط هواپیما اطلاع داشته که هواپیما در اثر شلیک پدافند جمهوری اسلامی سقوط کرده است و با این وجود نه تاکید کرده که دولت در جریان امر قرار بگیرد و نه اینکه به سپاه فشار وارد کرده که مردم را در جریان امر قرار دهند و در مقابل ادامه اظهارات و گزارش‌های دروغ مقام‌های ذ‌یربط که چند روز متوالی موضوع شلیک پدافند جمهوری اسلامی به هواپیمای مسافربری را تکذیب می‌کردند، نیزسخنی نگفت و روز جمعه نیز در حدود یک دقیقه از خطبه هایش را به اینموضوع قرار داد و بجای عذر خواهی از مردم از سپاه تشکرکرد.
جهانگیری در بخش دیگری از اظهاراتش با بیان این که به خاطر رد صلاحیت‌ها در برخی از حوزه‌های انتخابیه رقابت‌ جدی وجود ندارد، به موضوع رد گسترده‌ی صلاحیت‌ها نیز اشاره و تاکید کرد باید شرایطی ایجاد شود که هیچ جریان سیاسی خصوصا جریان‌هایی که می‌خواهند در چارچوب نظام فعالیت کنند، احساس نکنند کاندیدای موردنظرشان در صحنه انتخابات نیست.وی از دوستان اصلاح‌طلب خود خواست با صبر و حوصله موضوع را پیگیری کنند و یاداور شد که خود وی نیز درکنار آنها حضور دارد.
تاکید جهانگیری بر پیگری موضوع توسط اصلاح‌طلبان در حالی عنوان می‌شود که شورای نگهبان پیش از این اظهارات حسن روحانی رئیس جمهور در خصوص ضرورت توجه شورای نگهبان به چندصدایی شدن انتخابات را شائبه‌افکنی سیاسی عنوان کرده و تاکید کرده بود عدم حضور طرفداران و نزدیکان رئیس جمهور در انتخابات مجلس به این معنی نیست که شورای نگهبان در تایید صلاحیت‌ها سوگیرانه عمل کرده است. در عین حال اصلاح‌طلبان با صدور بیانیه‌ی اعتراضی و همچنین انتقادات فردی و جمعی، اعتراض خود از اقدام شورای نگهبان در رد صلاحیت گسترده‌ی کاندیداهای اصلاح‌طلب را عنوان کرده‌اند. موضوعی که تجربه نشان داده مورد توجه شورای نگهبان قرار نخواهد گرفت و نتیجه تایید صلاحیت‌ها را تغییر نخواهد داد.
لازم به ذکر است که مقام‌های جمهوری اسلامی دست از اظهارات بی‌منطق و بدون پایه علمی بر نمی‌دارند و با وجود انتقادهای زیاد و دامنه‌داری که چه در فضای مجازی و در حوزه عمومی نسبت به اظهارات آنها می‌شود همچنان به اظهارات بی در و پیکر و غیرمستند خود ادامه می‌‌دهند و داوری‌ها و اظهارنظرهای علمی را نیز بازیچه‌ی رجزخوانی‌های خود کرده‌اند.
نباید فراموش کرد که ترمیم سرمایه اجتماعی حتی اگر هم بخواهد صورت پذیرد، نیاز به سال‌ها وقت و برنامه‌ریزی دارد که تنها با اقدامات اصلاحی حاکمیت در خصوص ترمیم اعتماد عمومی و افزایش مشروعیت نظام و نیز تلاش برای بهبود رابطه دولت با ملت امکان پذیر است و با یک اقدام مثبت و قابل تایید مردم سرمایه اجتماعی ویران‌شده قابل ترمیم نیست.
ضمن اینکه بین حمله ایران به عبن‌الاسد و سقوط هواپیمای مسافربری تنها چند دقیقه زمان فاصله بود از فردای روز سقوط هواپیما تقریبا همه مردم ایران می‌داانستند که سقوط هواپیمای مسافربری اکراینی نه در اثر خطای پروازی بلکه به خاطر شلیک پدافند ایرانی صورت پذیرفته و مردم زمانی برای بهبود رابطه اعتمادی بین خود و حاکمیت در اختیار نداشتند که موجب شکل‌گیری سرمایه‌ی اجتماعی عظیمی در جامعه بشود.