محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران روز سهشنبه در نشست با فعالان فضای مجازی، با اشاره به اینکه سیاست خارجی وجهالمصالحهی دعواهای جناحی نیست، اظهار داشت اصرار بر اینکه برجام شکست خورده است، موجب خواهد شد تا مردم اعتماد خود را به اقتصاد و آینده از دست بدهند. وی خاطرنشان کرد به جای تزریق ناامیدی باید به مردم غرور، امید و اعتماد به نفس داد. محمدجواد ظریف در توضیح اهمیت برجام اظهار داشت ده سال دیگر آیندگان خواهند دید که برجام یکی از موفقترین دستاوردهای جمهوری اسلامی است. ظریف با اشاره به شکست سیاست خارجی امریکا از جمهوری اسلامی، اظهار داشت امریکا همانطور که در پهپاد از جمهوری اسلامی شکست خورده، در سیاست خارجی هم شکست خورده است.
وی در ادامه با اشاره استعفای خود در پی سفر بشاراسد به ایران، گفت با این استعفا تلاش کرده بود تا برند ایران را حفظ کند. وی با بیان این موضوع که اگر میخواست برند ظریف باقی بماند، جایزه نوبل دریافت کرده بود، اظهار داشت در آن شب تصور کرده است که دیگر برند ایران نیست و به همین دلیل استعفا کرده است
ظریف در بخش دیگری از اظهاراتش با بیان این موضوع که وی دو سال متوالی بالاترین امتیاز جایزه صلح نوبل را داشته است، اظهار داشت موگرینی و جان کری هم در زمینه دریافت نوبل پاسوز جمهوری اسلامی شده است. ظریف در بخش دیگری از اظهاراتش با بیان اینکه وزارت خارجه نماینده همه ایران است و وظیفه دفاع از عملکرد کل نظام را برعهده دارد، گفت در حالی که سایر دستگاهها فقط از عملکرد خود دفاع میکنند، وظیفه افراد در وزارت امور خارجه حفظ برند ایران است، نه یک فرد، تفکر یا دستگاه. وی افزود به همین دلیل وزیر امور خارجه ناگزیر است حتی از کسانی که به او حمله میکنند، دفاع کند.
ظریف در ادامه با انتقاد از کسانی که از برجام انتقاد میکنند گفت وقتی این افراد ادعا میکنند برجام یک جسد است ترامپ هم همراه با آنها جشن میگیرد. وزیر امور خارجه با انتقاد از کسانی که برجام را کاغذپاره خواندند، گفت همین افراد با هزینه ملت ایران، شعار دادند و شش قطعنامه برای ایران گرفتند. وی افزود این افراد به حرف کسانی که تاکید داشتند اگر جمهوری اسلامی قطعنامه بگیرد، بدون رضایت امریکا نمیتواند از قطعنامهها بیرون بیاید، توجه نکردند و با شعار دادن به التماسهای دیگران بیتوجهی کردند.
وی با انتقاد از کسانی که میگویند دستگاه دیپلماسی نقد را داده و نسیه گرفته است، افزود جمهوری اسلامی هیچ اقدامی نکرده مگر آنکه قبل از آن امریکا تعهد خود را انجام داده باشد.
ظریف با اذعان به بدعهدی امریکا، افزود دستگاه دیپلماسی چه کاری میتوانسته انجام دهد و انجام نداده است؟
وزیر امور خارجه با اشاره به تصاویری که در اعتراض به راه رفتن ظریف و جان کری، در تهران پخش شده بود و تصاویر ظریف را در حال راه رفتن با یک گرگ در خیابان نشان میداد، اظهار داشت این که وی با یک امریکایی در خیابانها راه برود و مجبور باشد این تصاویر را هم تحمل بکند، برای وی خوشایند نبوده است، اما دستگاه دیپلماسی برای برداشتن تحریمها مجبور بود این اقدامات را انجام دهد.
وی افزود اگر به جای ۵ میلیارد دلار، ۸۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری پیشبینیشده در برجام محقق میشد، ترامپ نمیتوانست کاری بکند و تحریمها را بازگردند.ظریف گفت در تمامی سفرها تعداد زیادی بازرگان و تاجر با خود به سفر میبرد و انها در ملاقاتهایی که صورت میپذیرد، یادداشت تفاهم امضا میکنند، اما چندین سال باید دوندگی کنند تا بتوانند این تفاهمنامه ها را عملیاتی کنند. ظریف افزود در عملیاتی نشدن این تفاهمنامهها وزیر امور خارجه و نیز معاون اقتصادی وزارت امور خارجه قدرت اقدامی را ندارد. وی در پایان وزارت خارجه را از فقیرترین دستگاههای کشور دانست.
به تازگی بسیاری از افراد وابسته به گروههای اصولگرا و ارزشی، وزارت امور خارجه و شخص ظریف را به علت محدودیتهایی که در روابط تجاری بینالمللی جمهوری اسلامی وجود دارد، متهم و محکوم میکنند. این در حالی است که مهمترین پیامد تحریم، کاهش روابط بینالملل تجاری ایران و محدودیتهایی است که به روابط آزاد تجاری و پولی بینالملل ایران وارد شده است. در عین حال مهمترین پیامد مثبت برجام نیز که رفع تحریم و عادیسازی روابط تجاری و بانکی جمهوری اسلامی با دیگر کشورهای جهان است بارها مورد انتقاد فرار گرفته است و بارها با وجود انتقاد از برجام، محمدجواد ظریف را به خاطر ضعف در روابط تجاری بینالمللی متهم میکنند.
عادی سازی روابط تجاری جمهوری اسلامی ایران با دیگر کشورها یکی از مهمترین پیامدهای پیشبینیشده در برجام بود که با خروج امریکا از برجام به حال تعلیق درآمد.
در کنار محدودیتهای که به طور مستقیم توسط امریکا و در پی خروج این کشور از برجام، به روابط تجاری جمهوری اسلامی تحمیل شده، رهبر جمهوری اسلامی نیز از جدی ترین مخالفان عادی شدن روابط تجاری بینالمللی ایران به ویژه با کشورهای غربی است.
برخی کارشناسان اعتقاد دارند محدودیتهای پنهان رهبر جمهوری اسلامی با گسترش روابط تجاری و بازرگانی با ایالات متحده که یکی از موارد تجاری پیشبینیشده بود که احتمال داده میشد پس از برجام، گسترش یابد از جمله مواردی است که در تصمیم ترامپ برای خروج از برجام تاثیر داشته است.
برجام به علت مخالفتهای جمهوری اسلامی و به ویژه رهبری با برقراری رابطه اجاری مستقیم و گسترده با امریکا، تقریبا هیچ دستاورد اقتصادی قابل توجهی برای ایالات متحده نداشت که به باور برخی ناظران بر تصمیم ترامپ در خروج از برجام تاثیر داشته است.
در همین حال تاکید ظریف بر اینکه وزارت امور خارجه وجهالمصالحهی دعواهای جناحی نیست در حالی عنوان میشود که بسیاری از مخالفتهای جناح تندرو با برجام، نه به خاطر خود برجام، بلکه با هدف مخالفت با دستاوردهای دولت روحانی و شخص ظریف صورت میپذیرد.