با گذشت بیش از سه هفته از آغاز آتش‌سوزی‌های گسترده در جنگل‌های شمال و شمال‌غرب ایران، دامنه این بحران همچنان رو به گسترش است و مقام‌های جمهوری اسلامی در حالی از «کنترل» برخی مناطق خبر می‌دهند که هشدارها درباره خطر سرایت حریق به عرصه‌های طبیعی تازه، روز به روز بیشتر می‌شود.
در مازندران، حسین ساجدی‌نیا، رئیس ستاد مدیریت بحران، روز دوشنبه سوم آذر اعلام کرد که آتش‌سوزی گسترده در جنگل‌های الیت چالوس «تحت کنترل درآمده» و عملیات اطفای حریق به پایان رسیده است. او با این حال تأکید کرد که به دلیل انباشت تنه‌ها و برگ‌های خشک، عملیات لکه‌گیری و پایش نقاط نهفته همچنان ادامه دارد. مهدی یونسی رستمی، استاندار مازندران نیز گفت گرمای هوا، سخت‌گذر بودن منطقه و حجم بالای مواد قابل اشتعال باعث شده جنگل‌های چالوس در چند نوبت دوباره شعله‌ور شوند.
همزمان، مقام‌های جمهوری اسلامی اعلام کردند ترکیه دو فروند هواپیمای آب‌پاش و یک بالگرد برای کمک‌رسانی اعزام کرده است، هرچند شرایط جوی مانع از استفاده کامل از این تجهیزات شد. این کمک‌ها پس از آن صورت گرفت که ادامه آتش و ناتوانی اولیه حکومت در مهار حریق موجی از انتقادها را در فضای مجازی و میان چهره‌های هنری و ورزشی برانگیخت. تصاویر منتشرشده نشان می‌داد مردم محلی در روزهای نخست با ابزارهای ابتدایی و بدون امکانات استاندارد تلاش کرده‌اند از گسترش حریق جلوگیری کنند.
با وجود اعلام کنترل نسبی آتش در چالوس، خطر در دیگر استان‌های شمالی تشدید شده است. اداره‌کل حفاظت محیط زیست گیلان روز دوشنبه با هشدار درباره افزایش احتمال آتش‌سوزی، از مردم خواست از روشن کردن هرگونه آتش در جنگل‌ها و مراتع خودداری کنند. در گلستان نیز دادستان استان هشدار داد که کوچک‌ترین خطای انسانی می‌تواند «به فاجعه‌ای غیرقابل جبران» منجر شود و مسئولان یا افرادی که بی‌احتیاطی آنان باعث حریق شود تحت تعقیب قضایی قرار خواهند گرفت.
در همین حال، آتش‌سوزی در جنگل‌های دیزمار جلفا که طبق گزارش‌های ۱۸ ساعت پیش، وارد سومین روز خود شده، همچنان ادامه دارد و شرایط در منطقه «نمنق» بحرانی توصیف شده است. محمدحسین حسن‌زاده، مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی، اعلام کرده سه دره در این محدوده به صورت همزمان در حال سوختن است و به دلیل صعب‌العبور بودن منطقه و باد شدید، نیروها ناچارند با امکانات دستی و ابتدایی با آتش مقابله کنند. مجید فرشی، مدیرکل مدیریت بحران استان نیز تأیید کرده که آتش‌سوزی نه‌تنها متوقف نشده بلکه در برخی نقاط گسترش هم یافته است.
این هم‌زمانی آتش‌سوزی‌های گسترده در جنگل‌های هیرکانی و دیزمار، ضعف ساختار مدیریت بحران، کمبود تجهیزات هوایی و زمینی و تصمیم‌گیری‌های دیرهنگام را بار دیگر برجسته کرده است. منتقدان می‌گویند حکومت جمهوری اسلامی در مهار حریق‌های جنگلی همواره چندین گام عقب‌تر از بحران حرکت می‌کند و بخش مهمی از بار خاموش‌سازی بر دوش مردم محلی و نیروهای داوطلب افتاده است.
در واکنش به این وضعیت، شاهزاده رضا پهلوی در بیانیه‌ای حکومت جمهوری اسلامی را به بی‌اعتنایی نسبت به میراث طبیعی چند هزار ساله ایران متهم کرد و گفت این حکومت سرمایه ملی را به جای حفاظت از محیط‌زیست، صرف «تروریسم و گسترش نفرت و ویرانی» می‌کند. او تأکید کرد که جنگل‌های هیرکانی بخشی از میراث جهانی ایران‌اند و ادامه آتش‌سوزی‌ها «نابودی زندگی چند نسل» را در پی خواهد داشت. او همچنین یادآور شد که در «پروژه شکوفایی ایران»، برنامه‌ای جامع با همکاری متخصصان برای احیای محیط زیست کشور طراحی شده است.
جنگل‌های هیرکانی که یونسکو آنها را یکی از کهن‌ترین زیست‌بوم‌های جهان معرفی کرده، با بیش از سه هزار گونه گیاهی و ده‌ها گونه جانوری، از مهم‌ترین ذخایر طبیعی ایران به‌شمار می‌روند. کارشناسان هشدار می‌دهند آسیب‌های اخیر ممکن است بخش‌هایی از این جنگل‌ها را با خسارتی جبران‌ناپذیر روبه‌رو کند.
با وجود وعده‌های پی‌درپی مقام‌های جمهوری اسلامی درباره اعزام تجهیزات تخصصی، تصاویر منتشرشده نشان می‌دهد شهروندان همچنان بخش زیادی از عملیات را خود انجام می‌دهند و در نبود امکانات استاندارد، جانشان را در معرض خطر قرار داده‌اند. این وضعیت موج تازه‌ای از نارضایتی و انتقاد را در شبکه‌های اجتماعی علیه بی‌کفایتی و بی‌توجهی حکومت به مدیریت منابع طبیعی برانگیخته است.
در حالی که بخشی از آتش‌سوزی الیت چالوس طبق اعلام مقام‌ها «تحت کنترل» است، همزمان آتش در دیزمار جلفا و خطر حریق در گیلان و گلستان همچنان ادامه دارد و چشم‌انداز روشنی از مهار کامل این بحران دیده نمی‌شود. بسیاری از فعالان و کارشناسان هشدار می‌دهند اگر تجهیزات کافی و فرماندهی واحد و کارآمد فراهم نشود، روند نابودی جنگل‌های ایران شتاب بیشتری خواهد گرفت و بخش‌هایی از ثروت طبیعی کشور ممکن است هرگز قابل احیا نباشد.
