گزارشهای تازه از منابع اطلاعاتی اسرائیل و غربی بار دیگر توجه جهانی را به برنامه هستهای جمهوری اسلامی جلب کرده و از همکاری پنهانی و رو به گسترش میان تهران و مسکو برای پیشبرد هدفی خبر میدهد که سالهاست محل نگرانی قدرتهای جهانی است: طراحی و آمادهسازی سلاح هستهای. پایگاه خبری واینت، با استناد به اطلاعات محرمانه، میگوید جمهوری اسلامی با حمایت مستقیم روسیه در حال تکمیل «مرحله نهایی» طراحی یک کلاهک هستهای است؛ مرحلهای که بهواسطه پیشرفتهای فناورانه و مدلسازیهای لیزری میتواند بدون انجام آزمایش انفجاری انجام شود و در نتیجه از دید سامانههای نظارتی بینالمللی پنهان بماند.
بر اساس این گزارش، یک هیأت وابسته به وزارت دفاع جمهوری اسلامی اخیراً بهطور محرمانه از یک شرکت فناوری نظامی روسیه بازدید کرده است؛ شرکتی که در فهرست تحریمهای آمریکا قرار دارد و گفته میشود تخصص آن در مدلسازی پیشرفته، امکان ارزیابی طراحی یک سلاح هستهای بدون آزمایش میدانی را فراهم میکند. این مأموریت توسط شرکت «دماوندتک» هدایت شده؛ نهادی پوششی که به «سپند» ـ مسئول سابق پروژههای تسلیحات هستهای ایران تا پیش از ۲۰۰۳ ـ مرتبط دانسته شده است.
واینت این اقدام را «احیای پرونده نظامی هستهای ایران» توصیف میکند و مینویسد همکاری روسیه، «نقش یک تسهیلکننده فعال» را ایفا میکند و به تهران امکان میدهد نظارت بینالمللی را دور بزند. به ادعای این گزارش، هدف اصلی این سفر آن بوده که روسیه به جمهوری اسلامی کمک کند بدون انجام یک انفجار آزمایشی، از صحت طراحی سلاح مطمئن شود؛ اقدامی که میتواند زمان رسیدن ایران به یک توانایی عملیاتی را «بهشدت کوتاه» کند.
این افشاگریها زمانی منتشر شده که فایننشال تایمز نیز پیشتر گزارش داده بود گروهی از فیزیکدانان و مهندسان هستهای جمهوری اسلامی در دو نوبت طی سال ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵، در چارچوب مأموریتهای طبقهبندیشده، به روسیه سفر کردهاند. بر اساس اسناد بررسیشده، این هیأتها با گذرنامههای دیپلماتیک پیدرپی سفر کردهاند؛ موضوعی که نشاندهنده هماهنگی کامل میان سازمانهای دفاعی دو کشور است. این روزنامه همچنین گزارش داد مدیران برخی شرکتهای روسی فعال در حوزه فناوریهای لیزری و کاربردهای دوگانه، در سال گذشته به تهران سفر کردهاند؛ تماسهایی که نگرانی جدی واشینگتن درباره «انتقال فناوری حساس» را برانگیخته است.
در ماه ژوئن ۲۰۲۵، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، تأکید کرده بود که هرچند آژانس شواهد قطعی از وجود برنامه تسلیحاتی ندارد، اما اقدامات جمهوری اسلامی «ابهامی قابل توجه» ایجاد کرده است. او گفت «هیچ کشوری در جهان اورانیوم را تا ۶۰ درصد غنی نمیکند جز ایران» و این سطح از نظر فنی «تقریباً معادل» غنیسازی ۹۰ درصدی مورد استفاده در سلاح هستهای است.
در مقابل این اتهامات، جمهوری اسلامی همچنان ادعا میکند برنامه هستهایاش صرفاً صلحآمیز است، اما همزمان گزارشها نشان میدهد مسکو پیشنهاد خود برای دریافت اورانیوم غنیشده مازاد ایران و بازگرداندن آن در سطح غیرنظامی را تکرار کرده؛ پیشنهادی که در عمل میتواند بخشی از فشارهای آژانس را کاهش دهد اما تأثیری در روند غنیسازی بالای تهران ندارد.
تحلیلگران امنیتی میگویند اگر همکاری مخفیانه ایران و روسیه در حوزه طراحی چاشنیها و سازوکار انفجاری کلاهک هستهای تأیید شود، «معماری امنیتی خاورمیانه دگرگون خواهد شد» و اسرائیل، که بارها از نزدیک شدن جمهوری اسلامی به «نقطه گریز» ابراز نگرانی کرده، ممکن است به سمت اقدامات بازدارنده جدیدی پیش برود.
در پایان گزارش واینت تأکید شده که این روند «توجیه نهایی» برای موضع سختگیرانه اسرائیل در برابر جمهوری اسلامی است و اگر جهان چنین همکاریهایی را نادیده بگیرد، «کل منطقه در برابر یک محور مسلح به آستانه هستهای» بیدفاع خواهد ماند.
