فرانسه، آلمان و بریتانیا روز چهارشنبه در بیانیهای مشترک که به نشست شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی ارایه شد، تاکید کردند که اکنون زمان اقدام جمهوری اسلامی است، نه حرف؛ و تهران باید فورا همکاری با آژانس را از سر بگیرد.
این بیانیه در حالی صادر شد که روز قبل از آن، عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی و رافائل گروسی، مدیرکل آژانس در مصر از توافق برای همکاری خبر دادند. توافقی که جزئیات آن اعلام نشد و بعدا عراقچی و گروسی اظهارات متناقضی درباره این توافق، از جمله چگونگی بازرسیها از سایتهای هستهای داشت. عراقچی همچنین مدعی شد که «آژانس پذیرفت واقعیتهای میدانی عوض شده و باید چارچوبهای جدید همکاری داشته باشیم.» اما در این بیانیه تاکید شده است که روابط تهران و آژانس نیاز به چارچوب جدید ندارد.
این درحالی است که سه کشور اروپایی باقیمانده در برجام دو هفته پیش روند فعال شدن مکانیسم ماشه برای بازگشت تحریمهای بینالمللی را آغاز کردهاند. روندی که ۳۰ روز بهطول میانجامد و تهران حدود دو هفته دیگر فرصت دارد که خواستههای اروپا برای تمدید مهلت مکانیسم ماشه، از جمله مذاکره مستقیم با آمریکا، رفع ابهام از سرنوشت ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنیشده و انجام بازرسی از سایتهای هستهای که به آنها حمله شده است را عملی کند.
بریتانیا، فرانسه و آلمان در بیانیه خوداعلام کردند: درخصوص توافق بر سر سازوکارهایی برای اجرای کامل توافقنامه پادمان ایران، از جمله تمامی دسترسیها، بازرسیها و گزارشدهیهای لازم در همه تأسیسات و اماکن هستهای ایران، بیانیهای مشترک ارائه دادیم. ما از اظهارات مدیرکل یاد میکنیم که این توافق هیچ تغییری در توافقنامه پادمان ایران ذیل معاهده انپیتی ایجاد نخواهد کرد. ما منتظر دریافت گزارشهای بیشتر درباره این ترتیبات عملی جدید، و همچنین اجرای کامل آنها خواهیم ماند.
در بیانیه اروپاییان آمده است: اکنون زمان عمل از سوی ایران است، نه کلمات. فعالیتهای راستیآزمایی آژانس از مدتها پیش به تعویق افتاده است. از این رو، امیدواریم ایران از این فرصت برای اجرای فوری تدابیر درخواستی مدیرکل استفاده کند؛ تدابیری همچون: تهیه گزارشهای ویژه از سوی ایران درباره اورانیوم با غنای بالا و پایین در تأسیسات موردنظر، بهروزرسانی پرسشنامههای اطلاعات طراحی، و از سرگیری کامل بازرسیهای آژانس در تمامی سایتها و تأسیسات هستهای مشمول پادمان در ایران، چه آنها که تحت تأثیر قرار گرفتهاند و چه آنها که نه.
تروئیکای اروپا یادآور شد که ایران بیش از شش سال است از حل پرسشها درباره مواد هستهای کشفشده در چندین مکان اعلامنشده در ایران خودداری کرده است. مدیرکل و هیأت مدیره بارها بهروشنی اعلام کردهاند که ایران از نظر حقوقی موظف به روشن کردن این مسائل است. ایران علیرغم تلاشهای گسترده مدیرکل و این هیأت برای دادن هر فرصت ممکن، از انجام این وظیفه سر باز زده است. از این رو، پس از انتشار «ارزیابی جامع» مدیرکل درباره مسائل پادمانی معوق، شورای حکام قطعنامهای تصویب کرد که بر اساس آن، قصورهای متعدد ایران در انجام تعهداتش، نقض توافقنامه پادمان تلقی شد.
در ادامه آمده است که: شورای حکام صبور بوده است. ایران تقریباً سه ماه فرصت داشته است تا اجرای کامل توافقنامه پادمان خود را از سر بگیرد و نگرانیهای ایمنی و امنیتی مربوط به تأسیسات هستهای آسیبدیده از حملات نظامی را برطرف کند.
در بیانیه اروپاییان آمده است: اما شورای حکام نمیتواند از کنار نتایج جدی این گزارش بگذرد. توقف تقریباً کامل اجرای پادمانها در ایران به مدت دو ماه و نیم، غیرقابل قبول و غیرقابل دوام است و دلایل روشنی برای اقدام این هیأت فراهم کرده است. اکنون فرصتی فراهم شده تا ببینیم آیا ایران تعهدات قانونی پادمانی خود را بهطور کامل، فوری و بدون قید و شرط اجرا خواهد کرد یا نه. ما صمیمانه امیدواریم که چنین شود.
ما تأسف میخوریم که ایران پیشاپیش تهدید کرده است این گامهای عملی را به دلایل بیارتباط و سیاسی معلق خواهد کرد، و یک بار دیگر تأکید میکنیم که تعهدات قانونی و الزامآور ایران در حوزه پادمان از معاهده انپیتی و توافقنامه جامع پادمان (CSA) ناشی میشود و نه از هیچ منبع دیگر. بار دیگر، صمیمانه امیدواریم که تغییری در رویکرد در راه باشد.
با این حال، باید تجربههای پیشین خود را نیز مدنظر قرار دهیم. اگر این هیأت شاهد از سرگیری کامل و جامع اجرای توافقنامه پادمان ایران تا نشست بعدی خود نباشد، باید آماده باشیم ایران را پاسخگو بدانیم و گزارشی مطابق اساسنامه آژانس و قطعنامه ماه ژوئن، که ایران را ناقض توافقنامه جامع پادمان معرفی کرد، ارائه کنیم.
تروئیکای اروپا یادآور شد که ما حمایت کامل خود را از تلاشهای جاری آژانس و مدیرکل برای تعامل با ایران اعلام میداریم. ما بار دیگر پیام مدیرکل به ایران را یادآوری میکنیم که «شروع دوباره فعالیتهای پادمانی در ایران، ضروری و فوری است». همکاری کامل ایران با آژانس و اجرای کامل تعهدات قانونی پادمانیاش، زیربنای لازم برای دستیابی به توافقی پایدار بهمنظور رفع نگرانیها پیرامون فعالیتهای هستهای ایران است؛ هدفی که سه کشور اروپایی (E3) مدتهاست برای آن تلاش کردهاند.
این سه کشور در انتها تاکید داشتند که همکاری کامل ایران با آژانس اتمی و اجرای تمام تعهدات پادمانیاش، پایهای ضروری برای دستیابی به یک توافق پایدار در جهت رفع نگرانیها درباره فعالیتهای هستهای ایران است.
همزمان نماینده آمریکا در آژانس، هاوارد سالومون، اقدام فوری حکومت ایران را «حیاتی و ضروری» خواند و هشدار داد در صورت تداوم عدم همکاری، شورای حکام باید آماده اتخاذ گامهای سختگیرانهتر باشد.
او توقف اجرای تعهدات هستهای از سوی ایران را «غیرقابل قبول و عمیقا نگرانکننده» توصیف کرد و تاکید کرد واشینگتن آماده مذاکره با حسن نیت است، اما این تهران است که از تعامل خودداری میکند.