«در ادامه تحولات مربوط به تنشهای هستهای در خاورمیانه، روزنامه لهستانی «ژچپوسپولیتا» در مصاحبهای با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، به بررسی ابعاد نگرانیها درباره برنامه هستهای ایران پرداخت. گروسی در این گفتوگو از دشواریهای نظارت بر برنامه هستهای ایران، خطرات تشدید تنش و ضرورت راهحلهای دیپلماتیک سخن گفت.»
«گروسی در این مصاحبه تأکید کرد که اخراج بازرسان آژانس از ایران، کار نظارت و ارزیابی را بهمراتب دشوارتر کرده است. او یادآور شد که آژانس پیش از آغاز جنگ دوازدهروزه، در گزارشی هشدار داده بود که ایران درباره بسیاری از فعالیتهای مرتبط با برنامه هستهای خود شفافیت لازم را ندارد. با این حال گروسی تصریح کرد که هیچ مدرک معتبری در اختیار آژانس نیست که نشان دهد ایران در حال حاضر سلاح هستهای در اختیار دارد.»
«مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی همچنین درباره اظهارات نخستوزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، که مدعی شده بود ایران تنها چند هفته با ساخت بمب اتمی فاصله داشته، گفت: «وظیفه ما ارائه دادهها و حقایق است و تفسیر این دادهها بر عهده رهبران کشورهاست.» گروسی تأکید کرد که امکان داشتن پتانسیل ساخت سلاح هستهای با واقعیت در اختیار داشتن آن دو مقوله جدا هستند. به گفته او، دادههای آژانس نشاندهنده وجود ظرفیت و قابلیتهایی در ایران بوده، اما این به معنای قطعی شدن استفاده از این ظرفیت برای تولید سلاح نیست.»
«رافائل گروسی در بخش دیگری از این مصاحبه، زمان مورد نیاز ایران برای ساخت بمب اتمی در صورت داشتن چنین قصدی را در حد چند ماه یا بیشتر دانست. او توضیح داد که ایران ابتدا باید اورانیوم غنیشده را به فلز تبدیل کند، کاری که هنوز آغاز نکرده، و سپس سامانههای بسیار پیچیدهای مانند مکانیزمهای انفجاری بسازد که همزمان کوچک و قابل نصب در کلاهک هستهای باشند. او تأکید کرد که به همین دلیل، همه کشورهایی که سلاح هستهای ساختهاند، ناگزیر به انجام آزمایشهای هستهای بودهاند.»
«گروسی در پاسخ به پرسشی درباره تصمیم اسرائیل برای حمله پیشدستانه و نگرانی این کشور از تهدیدات ایران، گفت که نگرانیهای امنیتی اسرائیل قابل درک است، اما در عین حال تأکید کرد که باید تلاش کرد تا نگرانیهای ایران را هم درک کرد. او با لحنی دیپلماتیک یادآور شد که رخدادهای اخیر را نمیتوان تغییر داد، اما میتوان برای آیندهای بهتر تلاش کرد.»
«مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی در این مصاحبه تصریح کرد که حل این بحران با زور و اقدام نظامی ممکن نیست. او تأکید کرد که ایران کشوری بزرگ با اقتصادی قوی، توان صنعتی و ظرفیتهای فنی قابل توجه است و این زیرساختها را نمیتوان از طریق حمله نظامی از بین برد. گروسی گفت: «تنها راه، توافقی جامع و فراگیر است که همه مسائل کلیدی را پوشش دهد و یک نظام نظارتی بسیار سختگیرانه داشته باشد.»»
«گروسی اذعان داشت که ایران همیشه میتواند بخشی از فعالیتهایش را پنهان کند، اما خاطرنشان کرد که تولید سلاح هستهای بدون جلب توجه بازرسان آژانس بسیار دشوار خواهد بود. او گفت که هرچند برخی فعالیتها را میتوان مخفیانه انجام داد، اما انبار کردن اورانیوم غنیشده کافی نیست و تبدیل آن به تسلیحات نیازمند گامهای عملی است که بازرسان قادر به شناسایی آنها هستند. او با اشاره به تجربه کره شمالی، توضیح داد که نقض تعهدات به سرعت توسط بازرسان شناسایی شد و مقامهای کره شمالی در نهایت مجبور شدند آنها را اخراج کنند، چون دیگر امکان پنهانکاری وجود نداشت.»
«رافائل گروسی در این مصاحبه بار دیگر بر لزوم راهحل دیپلماتیک برای بحران هستهای ایران تأکید کرد. او گفت: «ما باید با ایالات متحده، فرانسه، آلمان، بریتانیا، چین و البته روسیه بهطور جدی همکاری کنیم تا به راهحلی بلندمدت و پایدار برای این مسئله برسیم.» گروسی هشدار داد که این بحران طی دو دهه گذشته هر روز جدیتر شده و تنها از مسیر مذاکره، شفافیت و نظارت دقیق میتوان مانع از تشدید آن شد.»
روزنامه والاستریت ژورنال ۱۳ تیر به نقل از منابع آگاه گزارش داد شماری از بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی که در جریان درگیری اخیر میان اسرائیل و جمهوری اسلامی در تهران حضور داشتند، به دلایل امنیتی ایران را ترک کردند.
در پی اقدام جمهوری اسلامی برای لغو الزام همکاری با آژانس بیالمللی انرژی اتمی، آمریکا آن را غیر قابل قبول توصیف کرد. اسرائیل، از کشورهای امضاکننده برجام خواست تا مکانیسم ماشه برای بازگشت فوری تحریمها را فعال کنند و سخنگوی آلمان گفت ایران در حال مخابره پیامی فاجعهبار است.
مسعود پزشکیان، رییس دولت چهاردهم، ۱۱ تیر قانون «الزام دولت به تعلیق همکاری با آژانس بینالمللی انرژی اتمی» را برای اجرا ابلاغ کرد؛ قانونی که یک روز پس از توقف جنگ ۱۲ روزه، با اکثریت آرا نمایندگان مجلس همکاری با این نهاد مستقر در وین را به حالت تعلیق در میآورد.
مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی در ادامه این مصاحبه تاکید کرد راهحل مقابله با برنامه هستهای ایران، «حمله نظامی» نیست، چرا که «چنین حملههایی نمیتوانند دانش یا زیرساخت صنعتی ایران را از بین ببرند».
سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه دوشنبه ۱۶ تیر از آمادگی مسکو برای کمک به حل و فصل پرونده هستهای جمهوری اسلامی خبر داد و گفت روسیه میتواند اورانیوم با غنای بالا را از ایران دریافت کند و پس از فرآوری، آن را به تهران بازگرداند.
در همین حال، یک مقام بلندپایه اسرائیلی روز پنجشنبه به خبرگزاری «رویترز» گفت بر اساس دادههای دستگاههای اطلاعاتی تلآویو، اورانیوم غنیشده در تاسیسات فردو، نطنز و اصفهان ایران پیش از حملات هوایی ماه گذشته ایالات متحده، جابجا نشده است.
او گفت: «دستیابی به اورانیوم غنیشده در اصفهان ممکن است، اما انتقال آن دشوار خواهد بود.»
پیش از این، منابع اطلاعاتی فرانسه نیز اعلام کرده بودند که بخشهای مختلف برنامه هستهای ایران در پی حملات هوایی آمریکا بهشدت آسیب دیده است.
نیکولا لِرنر، رییس اداره کل امنیت خارجی فرانسه ۱۷ تیر در گفتوگو با شبکه تلویزیونی السیآی گفته بود: «همه مراحل برنامه هستهای ایران از جمله مواد، فرایند تبدیل، ساخت هسته، و سامانههای پرتاب، بهشدت آسیب دیده و دچار تاخیر شدهاند، اما هنوز هیچ قطعیتی درباره محل نگهداری اورانیوم غنیشده ایران وجود ندارد.»
رئیس سازمان اطلاعات خارجی فرانسه، سهشنبه ۱۷ تیر اعلام کرد که تنها بخشی از ذخایر اورانیوم بسیار غنیشده ایران در نتیجه حملات آمریکا و اسرائیل نابود شده است، اما مکان نگهداری مابقی این ذخایر اورانیوم بسیار غنیشده بهطور دقیق مشخص نیست.
نیکولا لرنر، در یک مصاحبه تلویزیونی افزود که تمامی اجزای برنامه هستهای ایران، در پی این حملات هوایی، برای چندین ماه به عقب بازگردانده شده است.