عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی در اظهاراتی درباره مذاکرات با واشینگتن گفت: «ما در خیلی از حوزهها به یک درک و تفاهم بهتری از یکدیگر رسیدیم ولی در بعضی از موضوعات اختلاف نظرها همچنان باقی است.»
او افزود: «به خصوص در موضوع غنیسازی یک اختلاف نظر جدی بین ما و طرف آمریکایی وجود دارد و این موضوعی است که تا حل نشود، فکر نمیکنم بتوانیم به توافق برسیم.»
در نخستین اجلاسیه منطقهای دیپلماسی اقتصادی که روز پنجشنبه اول خرداد در شیراز برگزار شد، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، از نقش وزارتخانهاش در باز کردن مسیرهای تازه در روابط اقتصادی سخن گفت و در عین حال تأکید کرد که دیپلماسی استانی به معنای تمرکززدایی از سیاست خارجی نیست.
او تصریح کرد که سیاست خارجی جمهوری اسلامی همچنان باید از پایتخت، یعنی تهران، و تحت نظر مستقیم وزارت خارجه هدایت شود. این موضعگیری، در شرایطی مطرح میشود که برخی کارشناسان بارها از نبود اختیارات کافی در نمایندگیهای استانی برای پیگیری منافع اقتصادی و منطقهای انتقاد کردهاند.
عراقچی در ادامه سخنان خود، با اشاره به آنچه «اصل حسن همسایگی» خواند، گفت که این اصل از زمان دولت گذشته، یعنی دوران ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی و وزارت حسین امیرعبداللهیان، با قدرت بیشتری دنبال شده و اکنون نیز دولت چهاردهم همان مسیر را پی میگیرد.
با این حال، ناظران یادآور میشوند که علیرغم شعارهای پررنگ درباره همکاری منطقهای، مناسبات جمهوری اسلامی با بسیاری از همسایگان، از جمله کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، همچنان متزلزل و گاه متشنج باقی مانده است؛ مسئلهای که برخی آن را ناشی از سیاستهای مداخلهجویانه تهران در امور منطقهای میدانند.
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در بخش دیگری از سخنانش، از دیپلماسی اقتصادی به عنوان راهی برای شکستن موانع و هموار کردن مسیر تجار یاد کرد و گفت وزارت خارجه مانند یک «کشتی یخشکن» عمل میکند؛ راه را باز میکند اما خود درگیر معاملات اقتصادی نمیشود. این توصیف نمادین، هرچند تصویری روشن از نقش تسهیلگر دستگاه دیپلماسی ارائه میدهد، اما سؤالاتی را درباره نبود هماهنگی مؤثر میان دستگاههای اقتصادی و دیپلماتیک نیز برمیانگیزد.
اما شاید مهمترین بخش سخنان وزیر خارجه، باز هم به موضوع تحریمها و گفتوگو با آمریکا بازمیگشت. او با تأکید بر اینکه دور زدن و خنثیسازی تحریمها یک وظیفه داخلی است، گفت: «هر چقدر در خنثیسازی تحریمها موفقتر باشیم، تحریمکنندگان ناامید میشوند و این به ما در مذاکره کمک میکند.»
در ادامه، او صراحتاً به گفتوگوهای جاری با ایالات متحده اشاره کرد و افزود: «آمریکاییها بهدلیل اینکه از تحریم ناامید شدهاند، با ما مذاکره میکنند. اگر مطمئن بودند که تحریمها ما را به زانو درمیآورد، وارد مذاکره نمیشدند.»
این اعتراف علنی به گفتوگوهای فعال با آمریکا، در حالی مطرح میشود که رسانههای رسمی جمهوری اسلامی، معمولاً از طرح شفاف چنین موضوعاتی خودداری میکنند و گفتگوهای مستقیم را انکار یا کوچک جلوه میدهند.
عراقچی به طور مشخص تأکید کرد که سیاستگذاری اقتصادی در اختیار وزارت خارجه نیست، بلکه این مسئولیت متوجه وزارت اقتصاد، بانک مرکزی و سایر نهادهای اقتصادی است. او گفت وظیفه وزارتخانهاش شناسایی بازارهای جدید و اتصال ظرفیتهای داخلی به فرصتهای خارجی است.
عراقچی با اشاره به مقاومت مردم ایران و نقش فعال تجار و بازرگانان داخلی گفت: «تحریمها اثر فلجکننده نداشتهاند» و هر میزان موفقیت در خنثیسازی تحریمها، به گفته او، باعث ناامیدی بیشتر کشورهای تحریمکننده میشود.
این سخنان در حالی مطرح میشود که واقعیتهای اقتصادی کشور، از جمله تورم فزاینده، کاهش ارزش پول ملی، رکود در تولید، و دشواریهای انتقال پول و کالا، تصویری بهمراتب متفاوتتر را به نمایش میگذارد. بخش قابل توجهی از فعالان اقتصادی و کارآفرینان داخلی، طی سالهای اخیر، بارها از پیچیدگیهای ناشی از تحریم و نبود سیاست خارجی منسجم گلایه کردهاند.
در نهایت، عراقچی تلاش کرد تصویری امیدوارانه از مسیر تعامل اقتصادی ترسیم کند، اما همچنان ابهاماتی جدی درخصوص نتایج واقعی این تلاشها، میزان اثرگذاری دستگاه دیپلماسی و امکان واقعی عبور از تحریمها بدون یک توافق پایدار بینالمللی، باقی است.
اسماعیل کوثری، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هم با تکرار اظهارات علی خامنهای رهبر جمهوری اسلامی گفت: «مذاکره با آمریکا به هیچ نتیجهای نخواهد رسید».
اسماعیل کوثری، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با تاکید بر این که مذاکره با آمریکا در نهایت به هیچ نتیجهای نخواهد رسید، به دیدهبان ایران گفت: من از اول هم به تیم مذاکرهکننده ایران گفته بودم که این مذاکرات به هیچ وجه به نتیجه نخواهد رسید. زیرا معتقدم که فاصله بین آنچه آمریکا از ما میخواهد با خطوط قرمزی که مقام معظم رهبری بهدرستی برای این مذاکرات ترسیم کردهاند، بسیار زیاد است.
این نماینده مجلس گفت: طرف مقابل خیال میکند که این دفعه، مانند مرتبه قبلی یعنی مذاکرات برجام است که تیم مذاکرهکننده بهراحتی زیر بار خواستههای آنها رفت، اما در این مرتبه، مذاکرات کاملا کنترل میشود و تیم مذاکرهکننده هم بسیار خوب جلو میرود و حمایتهای لازم از آن هم انجام میشود.
کوثری در ادامه به افشای تلاش برخی عوامل و مسئولان برای توافق با آمریکا اشاره و به دیده بان ایران گفت: برخی عوامل داخلی و افراد مرتبط اعلام کرده بودند که ایران میتواند غنیسازی اورانیوم را برای مدتی متوقف کند. عوامل خودفروخته داخلی به دنبال تعلیق موقتی غنی سازی اورانیوم و توافق بر اساس آن بودند.
رسانههای داخلی ایران هم گزارش دادند که دور پنجم مذاکرات میان ایران و آمریکا روز جمعه ساعت ۱۳ در رم برگزار خواهد شد.
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه نیز گفت با توجه به پیشنهاد ارایه شده از سوی عمان و رایزنیهای این کشور برای برگزاری دور دیگری از مذاکرات ایران و آمریکا، تهران با برگزاری دور پنجم مذاکرات در روز جمعه هفته جاری در رم پایتخت ایتالیا موافقت کرده است.
