وزیر نیرو در یک نشست خبری با تاکید بر اینکه جمهوری اسلامی در حوزه آب در طول 45 سال گذشته دستاوردهای زیادی داشته، از ساخت بلندترین سد جهان با ارتفاع ۳۳۰ متر در ایران خبر داد.
بر اساس این خبر روز دوشنبه علی اکبر محرابیان که با اصحاب رسانه سخن می‌گفت با بیان اینکه ناترازی‌های آب و سدسازی ناشی از عقب‌ماندگی دولت‌های قبل است گفت: سرمایه‌ای بالغ بر 30 میلیارد یورو قرار است تا پایان دولت سیزدهم بر روی مسئله آب و سدسازی در کشور در اختیار قرار گیرد.
به گفته این مقام حکومتی قرار است تأثیرات خشکسالی با اجرای پروژه‌های اضطراری به حداقل برسد و بر این اساس برای احداث ۳۰ سد برنامه‌ریزی شده و تا امروز ۲۱ سد در حال آبگیری و افتتاح است.
مطابق رسم سران حکومت، وزیر نیرو از یک سو مدیریت، دستاوردسازی می‌کند اما بر کسی پوشیده نیست که ساخت سدها در ایران تقریبا بی‌ارتباط با توسعه و عمران کشور است.
پروژه‌های سد سازی که در ایران از سال 1326 کلید خورد، تا آغاز انقلاب ایران در سال 57 به عدد 30 رسید. یعنی به طور میانگین هر سال یک سد ساخته شد. اما از زمان روی کارآمدن جمهوری اسلامی تا سال 1402 این تعداد به رقم غیر قابل باوری رسید. براساس آخرین اطلاعات شرکت مدیریت منابع آب ایران، در ۳۱ استان کشور ۶۴۷ سد در حال بهره‌برداری، ۱۴۶ پروژه احداث سد در دست اجرا و ۵۳۷ سد در دست مطالعه است. این بدان معنی است که سد سازی در جمهوری اسلامی نسبت به دوران پهلوی 22 برابر افزایش یافته است.
کافیست نگاهی به نقشه احداث این سدها در نقاط مختلف کشور بیاندازیم. از دید بسیاری از کارشناسان اهل فن، ساخت این سدها نه تنها مزیتی برای مخازن آبی داشته بلکه در اکثر مواقع سبب اثرات مخرب زیست محیطی ، بیکاری مردم بومی منطقه، تخریب روستاهای اطراف و مشکلات دیگری از این دست شده است.
اما به راستی چه توجیهی میتوان برای احداث بی رویه و غیر کارشناسی سد در ایران داشت. صنعت سدسازی در کشور که در دهه‌های متمادی به طور انحصاری در اختیار سپاه پاسداران و مشخصا قرارگاه خاتم‌الانبیا این نهاد بوده، منبع درآمد هنگفتی را به دنبال داشته است.
به اعتقاد کارشناسان، سدسازی به دلیل پولساز بودن و پایداری در درآمد، یکی از مورد توجه ترین علایق سپاه است. چرا که درآمد حاصله از آن، از مطالعه تا اجرا و تعیین محل سد گرفته تا لایروبی، تعمیر، نگهداری و حفاظت، همواره مانند پروژه ای ادامه دار است. پروژه ای که علاوه بردرآمد هنگفت، به دلیل محتوای آن که سرمایه ای حیاتی مانند آب است، همه را مشروط به سپاه نگه می دارد.
چندی پیشدفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور در تازه‌ترین گزارش خود با اشاره به وضعیت نابسامان سدها و میزان بارندگی در کشور درصد پرشدگی ۱۶ سد کشور را زیر ۵۰ درصد دانست.
بسیاری از کارشناسان و فعالان محیط زیست بر این باورند که با وجود تخریب سدهای بلااستفاده در دیگر کشورها ، در ایران سدهای بلااستفاده میسازند و پروژه های سدسازی تنها بی‌آبی و سیلاب خودخواسته نصیب مردم کرده است، تا جاییکه بر اساس آمار 702 روستا در اطراف پروژه های سدسازی به طور مستقیم دچار مشکل شدند.
قرارگاه خاتم‌الانبیا حالا به عنوان یکی از نهادهای اصلی ساخت سد در ایران شناخته می‌شود. بسیاری از شرکت‌ها یا باید زیر نظر این نهاد پروژه بگیرند یا مدیران آن‌ها از صافی این شاخه سپاه گذشته باشند. زمستان سال 98 سعید محمد فرمانده وقت این قرارگاه در گفتگویی اعلام کرد که 55 درصد سدسازی در ایران را قرارگاه خاتم‌الانبیا در دست دارد. این سخن اگرچه با هدف دستاوردسازی سپاه از توسعه و آبادانی کشور بیان شد اما با واکنش شدید بسیاری از کارشناسان مواجه گشت. در همان زمان که ساخت سد معشوره لرستان که با برآورد 12 هزار میلیارد تومانی برنامه‌ریزی می‌شد، با چالش عدم انتخاب جای مناسب احداث این سد همراه بود. اما به راستی چه کسی می‌داند که هدف سپاه از ساخت سد در یک جای نامناسب چیست؟
ساخت سد خنداب بر روی رودخانه قره‌چای که تنها با یک هدف تامین تاسیسات آب سنگین اراک ساخته شد گمانه‌زنی‌ها نسبت به ساخت یک سد بدون در نظر گرفتن تاثیرات مخرب بر اکوسیستم را افزایش داد.
پروژه انتقال آب از سرشاخه‌های دز به قم یکی دیگر از طرح‌های قرارگاه خاتم‌الانبیا سپاه است که با همین هدف اجرا شده است.
منابع آب ایران به‌طور جدی از ساختار نامناسب حکمرانی و مدیریت آب رنج می‌برد. مافیای آب که اکنون به طور انحصاری در اختیار سپاه پاسداران است فرصت‌هایی را برای فساد و ناکارآمدی در تبدیل تصمیمات به عمل ایجاد می‌کند. سازمان حفاظت از محیط زیست که در سال‌های اخیر تبدیل به یک نهاد نظاره‌گر شده است به دلیل نداشتن قدرت، چاره‌ای جز تبعیت از این مافیا ندارد. همچنین بحران آب در ایران به نحوی شده که بر اساس آمار و با توجه به میزان سرانه مصرف تا چند سال آینده کشور با کمبود شدید آب مواجه خواهد شد. این در حالی است که در طول سال‌های زمامداری حکمرانان جمهوری اسلامی هیچ مقامی پاسخگوی عملکرد سو خود نبوده و باید دید این چرخه تا چه زمانی ادامه‌دار خواهد بود.
