رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در گفت‌وگویی با روزنامه فایننشال‌تایمز هشدار داده است که جمهوری اسلامی باید همکاری خود را با بازرسان سازمان ملل متحد به‌طور جدی بهبود بخشد تا از افزایش تنش‌ها با غرب جلوگیری کند. او تأکید کرده است که ایران نمی‌تواند در عین ادعای پایبندی به پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای، از انجام تعهدات مرتبط با آن سر باز زند.
گروسی در این مصاحبه که روز چهارشنبه چهاردهم آبان منتشر شد، گفت از زمان آغاز جنگ میان ایران و اسرائیل در ماه ژوئن، آژانس حدود دوازده بازرسی در خاک ایران انجام داده است، اما هنوز مجوز دسترسی به تأسیسات کلیدی مانند فردو، نطنز و اصفهان، که در جریان حملات ایالات متحده هدف بمباران قرار گرفتند، صادر نشده است. به گفته او، با وجود خسارت‌های گسترده به این مراکز، سرنوشت حدود ۴۰۸ کیلوگرم اورانیوم با غنای نزدیک به سطح تسلیحاتی همچنان نامشخص است، و این مسئله نگرانی‌های تازه‌ای را درباره میزان کنترل و نظارت بر برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی برانگیخته است.
مدیرکل آژانس با اشاره به وضعیت کنونی تأکید کرده که روابط میان تهران و آژانس «پرفراز و نشیب اما هنوز قابل مدیریت» است، اما هشدار داده که اگر همکاری‌های فنی به شکل ملموس از سر گرفته نشود، آژانس ناگزیر خواهد بود گزارش کند که «دید و نظارت خود را بر مواد حساس از دست داده است». او افزود: «نمی‌توان انتظار داشت چون جنگی در جریان است، ایران از الزامات بین‌المللی خود مستثنی شود.»
رافائل گروسی همچنین اشاره کرده که در ماه گذشته، تحرکاتی در اطراف محل نگهداری ذخایر اورانیوم غنی‌سازی‌شده ایران مشاهده شده است، هرچند این تحرکات به گفته او الزاماً به معنای فعالیت در زمینه غنی‌سازی نیست. او تصریح کرد که آژانس اکنون برای ارزیابی وضعیت تأسیسات بمباران‌شده در ایران ناچار است به تصاویر ماهواره‌ای تکیه کند و این وضعیت نمی‌تواند پایدار باقی بماند.
در مقابل، اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی، در گفت‌وگو با شبکه الجزیره مدعی شد گروسی به‌خوبی از ماهیت «صلح‌آمیز» برنامه هسته‌ای ایران آگاه است و نباید به گفته او، «اظهارنظرهای بی‌اساس» درباره فعالیت‌های هسته‌ای تهران داشته باشد. مقامات جمهوری اسلامی همچنین آژانس را متهم کرده‌اند که با صدور قطعنامه‌ها و گزارش‌های تند، «بهانه لازم» را برای حملات اسرائیل و ایالات متحده فراهم کرده است، حملاتی که تنها یک روز پس از رأی شورای حکام آژانس مبنی بر تخطی ایران از تعهداتش در چارچوب معاهده ان‌پی‌تی آغاز شد.
در همین حال، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، در گفت‌وگویی با شبکه الجزیره تأکید کرده که ذخایر اورانیوم غنی‌شده با غنای بالا «زیر آوار مدفون است» و بار دیگر اعلام کرد تهران با دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، درباره «غنی‌سازی صفر» یا «توان موشکی» مذاکره نخواهد کرد. او گفت جمهوری اسلامی آماده گفت‌وگوهای «عادلانه، از موضع برابر و بر اساس قاعده برد-برد» است، اما تنها در صورتی که منافع متقابل تضمین شود.
امروز ۱۴ آبان هم باس عراقچی در حاشیه جلسه هیات دولت در جمع خبرنگاران در پاسخ به پرسشی درباره مذاکرات ایران و عمان اظهار کرد: این مذاکرات به صورت شش ماه یکبار در تهران و مسقط برگزار می‌شود.
وی افزود: در مذاکرات همیشه بحث موشکی و منطقه از سوی آمریکا مطرح شده و مواضع ما نیز همیشه روشن بوده است. اگر مذاکره‌ای احیانا در کار باشد فقط درباره پرونده هسته‌ای خواهد بود.
گروسی در پاسخ به این موضع‌گیری‌ها گفت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همواره تلاش کرده روابط خود با ایران را بر پایه درک متقابل حفظ کند، اما این موضوع نباید بهانه‌ای برای نقض تعهدات شود. او هشدار داد که اگر دسترسی به تأسیسات هسته‌ای همچنان محدود بماند، شفافیت از میان خواهد رفت و گزارش‌های بعدی آژانس ناگزیر از اشاره به «فقدان دید کامل» بر مواد غنی‌سازی‌شده خواهد بود.
در شرایطی که دیپلمات‌ها از احتمال تشدید درگیری‌ها سخن می‌گویند، نگرانی‌ها از ادامه ابهام در وضعیت ذخایر اورانیوم ایران و نبود پیشرفت در مذاکرات میان تهران و واشینگتن افزایش یافته است. تحلیلگران هشدار می‌دهند که در صورت تداوم این روند، احتمال حملات جدید علیه تأسیسات جمهوری اسلامی منتفی نیست.
این پرونده اکنون به سه محور اساسی گره خورده است: دسترسی کامل بازرسان آژانس، تعیین تکلیف سرنوشت اورانیوم با غنای بالا، و وجود اراده سیاسی واقعی برای گفت‌وگو. هرگونه پیشرفت در این زمینه‌ها می‌تواند از تنش‌های فزاینده بکاهد، اما تداوم ابهام‌ها و عدم شفافیت ممکن است منطقه را بار دیگر در آستانه درگیری قرار دهد.
