به نوشته موسسه علوم و امنیت بین‌الملل، تازه‌ترین تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد جمهوری اسلامی ایران همچنان در حال ادامه عملیات ساخت‌وساز در مجموعه زیرزمینی «کوه کلنگ‌گزلا» در جنوب سایت غنی‌سازی نطنز است، پروژه‌ای که در گزارش‌های این موسسه با عنوان «کوه کلنگ» شناخته می‌شود.
به گفته این موسسه، تصاویر ماهواره‌ای مربوط به ماه‌های اخیر حاکی از آن است که فعالیت‌های ساختمانی ایران در این منطقه در مراحل پایانی قرار دارد و تمرکز آن بر تقویت تدابیر امنیتی است. با این حال، این فعالیت‌ها نشانه‌ای از توسعه، گسترش یا تسریع در ساخت این مجموعه ندارد و توانایی فوری ایران برای بازسازی بخش‌های آسیب‌دیده از برنامه هسته‌ای خود را نیز تأیید نمی‌کند.
بر اساس این گزارش، جمهوری اسلامی در برابر دو گزینه قرار دارد: یا آن‌که باقیمانده زیرساخت‌ها و تجهیزات حساس خود را در همین تأسیسات متمرکز کند، اقدامی که آن‌ها را به اهدافی آشکار و آسیب‌پذیر در برابر حملات بعدی تبدیل می‌کند، یا آن‌که روند ساخت و انباشت تدریجی ظرفیت‌های جدید را در پیش بگیرد، که در این صورت هر قطعه یا تجهیزاتی که از خارج وارد شود یا در داخل کشور تولید گردد باید به‌طور جدی از نظر کیفیت و احتمال خرابکاری مورد بررسی قرار گیرد.
موسسه علوم و امنیت بین‌الملل از آغاز ساخت این مجموعه در اواخر سال ۲۰۲۰، روند فعالیت‌ها را به‌صورت مستمر دنبال کرده و بارها درباره عمق تونل‌ها، اندازه احتمالی این تأسیسات زیرزمینی و اقدامات امنیتی گسترده ایران از جمله احداث دیوار و حصار در پیرامون کل منطقه کوهستانی هشدار داده است.
به نوشته این موسسه، تصاویر ماهواره‌ای جدید از سپتامبر ۲۰۲۵ نشان می‌دهد که محوطه امنیتی پیرامون کوه کلنگ‌گزلا اکنون تقریباً کامل شده است. این حصار امنیتی تمامی دامنه کوه و مجموعه‌های اطراف را در بر گرفته و در بخش‌هایی به شکل دو‌لایه ساخته شده است. لایه نخست از دیوارهای بتنی تشکیل شده و در پشت آن فنس‌های فلزی در حال نصب است تا منطقه‌ای برای نظارت الکترونیکی ایجاد شود. موسسه علوم و امنیت بین‌الملل می‌گوید این تدابیر امنیتی شامل برج‌های مراقبت، مسیر گشت‌زنی و احتمالاً نصب حسگرهای حرکتی و دوربین‌های نظارتی خواهد بود. با این حال، در نبود روشنایی، سامانه‌های هشداردهنده و تجهیزات پایش، این تدابیر فعلاً بیشتر جنبه فیزیکی دارند و در برابر نفوذ برنامه‌ریزی‌شده مؤثر نخواهند بود.
در تصاویر ماهواره‌ای مربوط به تابستان ۲۰۲۵ نیز نشانه‌هایی از فعالیت در ورودی شرقی تونل‌ها دیده می‌شود، جایی که خودروهای سنگین در حال رفت‌وآمد بوده‌اند. این ورودی یکی از چهار درگاه اصلی مجموعه است و به نظر می‌رسد ایران اکنون در حال تکمیل بخش‌های باقیمانده آن باشد. همچنین تغییر شکل توده خاک‌های انباشته‌شده در اطراف ورودی شرقی، نشانه آن است که عملیات ساخت داخل تونل‌ها رو به پایان است و تمرکز فعالیت‌ها بر آماده‌سازی سازه‌های نهایی قرار گرفته است.
به گزارش موسسه علوم و امنیت بین‌الملل، در کنار تأسیسات جدید «کوه کلنگ»، در همان منطقه جنوبی نطنز، تونل دیگری نیز وجود دارد که قدمت آن به سال ۲۰۰۷ میلادی بازمی‌گردد. تصاویر ماهواره‌ای جدید نشان می‌دهد که ورودی‌های این مجموعه قدیمی نیز در حال تقویت با صفحات ضخیم بتنی است که پس از نصب، با خاک پوشانده می‌شوند. این اقدام تلاشی آشکار برای مقاوم‌سازی ورودی‌ها در برابر حملات هوایی یا عملیات خرابکارانه تلقی می‌شود.
این موسسه در گزارش خود اشاره می‌کند که چنین اقدامات دفاعی پیش‌تر در تأسیسات غنی‌سازی فردو نیز مشاهده شده بود. پیش از حمله هوایی ایالات متحده به سایت‌های هسته‌ای ایران در عملیات موسوم به «چکش نیمه‌شب» در ۲۲ ژوئن، ایران دریچه‌های تهویه فردو را با بلوک‌های بتنی ضخیم تقویت کرده بود. اکنون همین روش در تونل‌های نطنز نیز به کار گرفته می‌شود؛ موضوعی که نگرانی‌ها را درباره انتقال احتمالی مواد حساس هسته‌ای به این محل افزایش داده است.
طبق تصاویر ماهواره‌ای ثبت‌شده در ۱۸ ژوئن، یک کامیون از منطقه تونل‌های ۲۰۰۷ در حال خروج دیده شده است، که به گفته موسسه علوم و امنیت بین‌الملل ممکن است نشانه انتقال تجهیزات یا مواد باارزش پیش از حمله آمریکا باشد.
به گزارش این موسسه، این مجموعه که بیش از یک دهه غیرفعال بود، حدود پنج سال پیش دوباره فعال شد و طی دو سال گذشته تغییرات گسترده‌ای در ساختار امنیتی و ورودی‌های آن مشاهده شده است. ورودی‌های تونل‌ها با ساختمان‌های امنیتی، موانع متحرک و گیت‌های کنترلی محافظت می‌شوند، و به‌تازگی فضاهای جانبی جدیدی به آن‌ها افزوده شده که می‌توانند کاربردهای گوناگونی از جمله استقرار تجهیزات حیاتی یا سامانه‌های تهویه و برق داشته باشند.
به نوشته موسسه علوم و امنیت بین‌الملل، مجموعه زیرزمینی نطنز در حال حاضر هنوز عملیاتی نشده و به همین دلیل احتمالاً در حملات هوایی اسرائیل در جنگ خرداد هدف قرار نگرفت. با این حال، نشانه‌هایی وجود دارد که ایران پس از آن حملات به‌صورت فشرده در پی تقویت و تکمیل ساختارهای دفاعی این سایت برآمده است.
در مجموع، تصاویر ماهواره‌ای اخیر نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی ایران با وجود حملات نظامی اخیر و بازگشت تحریم‌های بین‌المللی، پروژه‌های زیرزمینی خود در نطنز را متوقف نکرده، بلکه با تمرکز بر مقاوم‌سازی و تدابیر امنیتی جدید، در پی حفظ ظرفیت‌های باقیمانده هسته‌ای خود است.
به گفته کارشناسان موسسه علوم و امنیت بین‌الملل، ادامه این روند می‌تواند به‌معنای ورود ایران به مرحله‌ای تازه از برنامه هسته‌ای باشد، مرحله‌ای که در آن، جمهوری اسلامی به‌جای توسعه آشکار، به سمت پنهان‌سازی بیشتر و تقویت سازه‌های زیرزمینی حرکت می‌کند. اما همین سیاست، به گفته ناظران، ممکن است تهران را در برابر حملات بعدی آسیب‌پذیرتر کند، چرا که تمرکز بیش از حد تجهیزات حساس در یک منطقه واحد، آن را به هدفی قطعی برای حملات بعدی اسرائیل و ایالات متحده تبدیل خواهد کرد.
