عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در جریان سفر به دوحه علاوه بر دیدار و گفت‌وگو با امیر قطر درباره تقویت روابط دوجانبه، تحولات منطقه و جنگ در غزه، با رهبران حماس و کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز ملاقات و درباره برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی گفت‌وگو کرد.
وزیر خارجه جمهوری اسلامی می‌گوید مذاکراتی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای «چارچوب تازه» همکاری‌ها در جریان است و تا وقتی این مذاکرات به نتیجه نرسد، «هیچ همکاری جدیدی» بین ایران و آژانس شکل نخواهد گرفت.
همزمان خبرگزاری فرانسه گزارش داد که این مقام عالی‌رتبه جمهوری اسلامی روز پنج‌شنبه، ۱۳ شهریورماه، با همتای اروپایی خود، کایا کالاس، در دوحه، پایتخت قطر، دیدار کرده است.
عباس عراقچی در همین روز اعلام کرد تحولات اخیر از جمله حملات اسرائیل و آمریکا به سایت‌های هسته‌ای ایران در جریان جنگ ۱۲ روزه «ایجاب می‌کند» که چارچوب جدیدی برای این همکاری‌ها تعریف شود.
او همچنین مدعی شد که آژانس انرژی اتمی نیز «پذیرفته» که در شرایط جدید باید چارچوب جدیدی برای همکاری نیاز دارد.
این موضع‌گیری وزیر خارجه جمهوری اسلامی می‌تواند پاسخی باشد به تلاش اروپا برای رسیدن به «راه حلی مبتنی بر مذاکره» که به گزارش خبرگزاری فرانسه در دوحه مطرح شده است.
این خبرگزاری به نقل از یک مقام اروپایی که به نامش اشاره نکرد گزارش داد که کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، روز پنج‌شنبه در همین زمینه با عباس عراقچی دیدار کرده است.
به گفته این مقام، خانم کالاس در دوحه درباره موضوعات مختلف با عراقچی گفت‌وگو کرده است، از جمله دسترسی بازرسان آژانس به سایت‌های اتمی ایران و همین طور وضعیت ذخیره اورانیوم غنی‌شده ایران در پی حملات آمریکا به این سایت‌ها.
موضع عراقچی درباره رابطه با آژانس یک روز پس از آن اعلام شد که رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، در گفت‌وگویی با خبرگزاری رویترز ضمن تأیید مذاکره با تهران درباره چگونگی ازسرگیری بازرسی‌های این نهاد اعلام کرد که این مذاکره نمی‌تواند ماه‌ها ادامه یابد و باید هرچه زودتر به نتیجه برسد.
او تأکید کرد که توافق بین طرفین می‌تواند حتی «همین هفته» حاصل شود.
کایا کالاس در هفته جاری در حساب خود در شبکه ایکس ضمن خبر دادن از دیدار با رافائل گروسی، بر اهمیت «شفافیت و همکاری کامل» از طرف تهران با آژانس تأکید کرده بود.
ایران بر اساس مصوبه مجلس شورای اسلامی در پی جنگ ۱۲ روزه، همکاری با آژانس را به حالت تعلیق درآورد. بر اساس این مصوبه که بعد از ابلاغ دولت به قانون تبدیل شد، شورای عالی امنیت ملی باید درباره همکاری با آژانس تصمیم بگیرد.
هفته گذشته بازرسان این نهاد مستقر در وین به ایران رفتند تا بر روند تعویض سوخت نیروگاه هسته‌ای بوشهر نظارت کنند. رئیس سازمان انرژی اتمی گفت که دو بازرس آژانس ایران را ترک کرده‌اند.
در همین زمینه، وزارت خارجه جمهوری اسلامی در بیانیه‌ای تبلیغاتی اعلام کرده که عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، با کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در دوحه دیدار کرده است.
در روایت رسمی تهران، این دیدار بار دیگر فرصتی شد تا جمهوری اسلامی، همانند گذشته، اقدام سه کشور اروپایی برای بازگرداندن قطعنامه‌های لغوشده شورای امنیت را «غیرمسئولانه و غیرقانونی» توصیف کند، در حالی که واقعیت این است که این تحرک‌ها پاسخی مستقیم به نقض آشکار تعهدات هسته‌ای توسط حکومت ایران است.
عراقچی در این نشست تلاش کرده با یادآوری نقش اتحادیه اروپا به‌عنوان هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام، بار دیگر مسئولیت را از دوش جمهوری اسلامی بردارد و توپ را به زمین طرف اروپایی بیندازد، گویی مشکل اصلی نه در سرپیچی‌های تهران از توافق هسته‌ای، بلکه در رفتار کشورهای اروپایی است.
وزیر خارجه جمهوری اسلامی همچنین مدعی شد که ایران همواره «پایبند به دیپلماسی» بوده است، ادعایی که با واقعیت‌های برنامه هسته‌ای و سرسختی حکومت در برابر تعهدات بین‌المللی همخوانی ندارد.
در مقابل، کایا کالاس بار دیگر بر این نکته تأکید کرد که تنها مسیر موجود برای رفع نگرانی‌ها، ادامه دیپلماسی و مذاکره است. سخنی که نشان می‌دهد اتحادیه اروپا، با وجود تمام تخلفات جمهوری اسلامی، هنوز به دنبال جلوگیری از تشدید بحران از مسیر گفت‌وگوست.
در پایان، دو طرف توافق کردند رایزنی‌ها در روزها و هفته‌های آینده ادامه پیدا کند، توافقی که بیش از آنکه نشانه پیشرفت واقعی باشد، بیشتر یادآور چرخه بی‌پایان نشست‌ها و وعده‌هاست که سال‌هاست از سوی جمهوری اسلامی تکرار می‌شود، بی‌آنکه نتیجه‌ای ملموس برای جامعه جهانی یا مردم ایران به همراه داشته باشد.
در همین حال لارنس نورمن خبرنگار وال‌استریت می‌نویسد: احساس می‌شود که در نشست دوحه میان کالاس (مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا ) و عراقچی، عملاً پیشرفتی حاصل نشد. ما همچنان در وضعیت پیش از مکانیزم اسنپ‌بک قرار داریم.
اما دیدار با کایا کالاس تنها دیدار عراقچی در دوحه نبود،عراقچی روز پنجشبه با شیخ تمیم بن حمد آل ثانی امیر دولت قطر هم دیدار کرد.
در این دیدار در خصوص تقویت روابط دوجانبه ایران-قطر و تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی و موضوع غزه گفت‌وگو و تبادل نظر شد.
خبرگزاری قطر نیز در گزارشی کوتاه درباره دیدار امیر این کشور با وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی نوشت که شیخ تمیم بن حمد آل ثانی «پیام شفاهی»، مسعود پزشکیان، رئیس دولت در جمهوری اسلامی، «درباره روابط دوجانبه بین دو کشور و مسائل مورد علاقه مشترک، به ویژه تحولات منطقه‌ای» را دریافت کرد.
اما یکی از بحث‌برانگیزترین بخش‌های سفر عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، به دوحه، دیدار او با رهبران گروه حماس بود؛ دیداری که حتی رسانه‌های رسمی حکومت ایران و همچنین خبرگزاری‌های قطر ترجیح دادند جزئیات آن را مسکوت بگذارند.
روزنامه تهران‌تایمز، وابسته به نهادهای حکومتی در ایران، تنها با انتشار چند عکس از این جلسه، به شکلی محدود به آن پرداخت. این در حالی است که خبر و تحلیل اصلی از سوی منابع بین‌المللی و پژوهشگران مستقل منتشر شد.
جو تروزمن، کارشناس امور ایران در بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها، با انتشار تصاویر این دیدار در شبکه اجتماعی ایکس فاش کرد که عباس عراقچی با هیأتی ارشد از حماس به رهبری خلیل الحیه دیدار کرده و محور گفتگوها، حملات اخیر اسرائیل به غزه و همچنین حملات اسرائیل به خاک ایران و پیامدهای آن برای درگیری‌های منطقه‌ای بوده است.
جمهوری اسلامی در روایت خود از این دیدار مدعی شده که عراقچی بر «حمایت محکم ایران از آرمان فلسطین» تأکید کرده و اسرائیل را «دشمن کل منطقه و بشریت» خوانده است. اما واقعیت این است که این‌گونه مواضع شعاری بیش از آنکه به نفع مردم ایران یا حتی فلسطین باشد، در خدمت سیاست خارجی پرهزینه جمهوری اسلامی قرار دارد؛ سیاستی که سال‌هاست سرمایه‌های کشور را در حمایت از گروه‌های شبه‌نظامی منطقه‌ای صرف می‌کند، بی‌آنکه دستاورد ملموسی برای امنیت یا منافع ملی ایران داشته باشد.
سکوت رسانه‌های حکومتی درباره جزئیات این دیدار نیز خود نشانه‌ای گویاست؛ چرا که حاکمیت نیک می‌داند اعلام آشکار چنین روابطی، بار دیگر انزوای بیشتر ایران در جامعه جهانی را در پی خواهد داشت. دیدار با رهبران حماس، آن هم در شرایطی که جمهوری اسلامی تحت فشار شدید دیپلماتیک و تحریم‌های گسترده قرار دارد، نشان می‌دهد تهران همچنان بر همان مسیر پرهزینه و بحران‌آفرین حرکت می‌کند؛ مسیری که به جای پاسخگویی به مطالبات مردم ایران، تنها بر شدت درگیری‌های منطقه‌ای و تقابل با غرب و اسرائیل می‌افزاید.
این دیدار در واقع بیش از هر چیز نمادی است از اولویت‌های وارونه جمهوری اسلامی: به جای تمرکز بر رفع بحران اقتصادی، بیکاری، و مطالبات جامعه، منابع کشور صرف تقویت گروه‌های مسلح در خارج از مرزها می‌شود. تکرار همین الگو، دلیل اصلی بی‌اعتمادی جامعه جهانی به تهران و انزوای بیشتر آن در عرصه بین‌المللی است.
