در مراسم رژه نظامی بزرگی که روز چهارشنبه ۱۲ شهریور در میدان تیان‌آن‌من پکن برگزار شد، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، و کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی، در کنار شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، حضور داشتند. این رویداد به مناسبت هشتادمین سالگرد پایان جنگ جهانی دوم برگزار شد.
شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین در سخنرانی خود در این مراسم گفت که جهان هنوز «با انتخاب صلح یا جنگ» روبه‌رو است. او افزود که چین «مهارنشدنی» است.
بخش زیادی از جنگ‌افزار و تجهیزات رژه، برای نخستین‌بار به نمایش عمومی گذاشته شد. مقام‌های نظامی چین گفتند این تجهیزات شامل موشک‌های هایپرسونیک ویژه نابودی کشتی‌ها در دریاست؛ سلاح‌هایی که نگرانی خاصی برای نیروی دریایی آمریکا، مستقر در ناوگان هفتم در ژاپن، ایجاد کرده است.
این رویداد که بادقت برنامه‌ریزی شده بود، واکنش تند دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا را در پی داشت که این سه رهبر را به توطئه علیه ایالات متحده متهم کرد.
همزمان با برگزاری رژه، دونالد ترامپ در شبکه اجتماعی «تروث سوشال» پیام‌هایی منتشر کرد و ضمن تبریک تلخ به شی به مناسبت سالگرد جنگ جهانی دوم، پرسید آیا او به «خون و حمایت عظیم» آمریکا در آزادسازی چین از اشغال ژاپن اشاره خواهد کرد یا نه.
او همچنین پوتین و کیم را به توطئه علیه آمریکا متهم کرد و نوشت: «سلام گرم مرا به ولادیمیر پوتین و کیم جونگ‌اون برسانید، همان‌طور که علیه ایالات متحده دسیسه می‌کنید.»
ترامپ به همکاری نظامی کره شمالی و روسیه نیز تاخت؛ طبق گزارش‌ها، از تابستان ۲۰۲۴ حدود ۱۱ هزار نیروی کره شمالی در منطقه کورسک روسیه علیه اوکراین می‌جنگند. همزمان، چین هم با حمایت دیپلماتیک، خرید بیشتر نفت و صادرات کالاهای دوکاربردی، پشتوانه جنگی مسکو بوده است.
در واکنش به این اظهارات، کرملین روز چهارشنبه اعلام کرد که ولادیمیر پوتین با شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین، و کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی، علیه ایالات متحده توطئه نمی‌کند.
یوری اوشاکوف، دستیار سیاست خارجی کرملین، در این مورد در تلویزیون دولتی روسیه گفت که ترامپ «ممکن است طعنه‌آمیز صحبت کرده باشد.»
اوشاکوف گفت: «می‌خواهم بگویم که هیچ کس توطئه نکرده است، هیچ کس نقشه نکشیده است، هیچ توطئه‌ای در کار نیست.»
با وجود دیدار ترامپ و پوتین در آلاسکا در ماه اوت، تلاش او برای پیشبرد روند صلح در اوکراین ناکام ماند و مسکو گفت حاضر به دیدار مشترک با ولودیمیر زلنسکی نیست.
برای پوتین، حضور در چین فرصتی بود تا نشان دهد پس از تهاجم تمام‌عیار به اوکراین در انزوا نیست و روابط مسکو و پکن در حال تعمیق است. یک روز پیش از رژه، الکسی میلر، رئیس گازپروم، اعلام کرد که توافقی برای ساخت خط لوله «قدرت سیبری-۲» به چین حاصل شده است. هرچند او تأکید کرد هنوز دربارهٔ قیمت گاز و تقسیم هزینه‌های ساخت توافق نهایی نشده است.
در این رژه، یگان‌های جدیدی، از جمله واحد فضای مجازی هم حضور داشتند که طبق گزارش خبرگزاری رسمی شین‌هوا مسئول تدابیر دفاعی سایبری است و در مانورهای واقعی نیز شرکت کرده است.
یگان تازه دیگری که برای نخستین بار معرفی شد، «نیروی پشتیبانی اطلاعات» بود که در سال ۲۰۲۴ برای ایجاد سامانه‌های اطلاعات شبکه‌ای در پشتیبانی از آمادگی رزمی ایجاد شده است.
در رژه، پهپاد زیردریایی AJX002، موشک بالستیک قاره‌پیمای DF-61، سلاح‌های راهبردی زمینی، دریایی و هوایی، تجهیزات پیشرفته جنگ دقیق و پهپادها به نمایش درآمدند و جنگنده‌ها و بالگردها نیز در آسمان رژه رفتند. موشک یادشده توانایی حمل کلاهک‌های هسته‌ای به اهداف دوردست را دارد.
در رژه چهارشنبه که بیش از ۱۰ هزار نیروی هماهنگ‌شده و صدها دستگاه جنگ‌افزار در آن حضور داشتند، یکی از چشمگیرترین صحنه‌ها تصاویر شی بود که در کنار ولادیمیر پوتین و کیم جونگ‌اون ایستاده و بر رژه ۷۰ دقیقه‌ای در میدان تیان‌آن‌من پکن نظارت می‌کردند؛ تصویری بی‌سابقه از همبستگی سه‌جانبه.
این نخستین رژه بزرگ نظامی چین از سال ۲۰۱۹، در هفتادمین سالگرد تأسیس چین کمونیست، به‌شمار می‌رود.
رژه نظامی بزرگ در ادامه نشست اخیر سازمان همکاری شانگهای در همین هفته برگزار شد؛ نشستی که هدفش تقویت تصویر چین به‌عنوان قدرتی جهانی با نفوذ روزافزون در آسیای مرکزی و جنوب‌شرقی آسیا بود.
تحلیلگران این رویداد را «اقدامی حساب‌شده در ارتباطات راهبردی» توصیف کردند که پیام‌های قدرت نظامی، جایگاه دیپلماتیک و روایت‌های تاریخی را برای مخاطبان داخلی و خارجی در هم می‌تند.
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور اسلامی نیز در میان حاضران بود و به نوشته خبرگزاری‌ها پس از شرکت در این مراسم به همراه دخترش، روز چهارشنبه ۱۲ شهریور عازم تهران شد.
حضور مسعود پزشکیان در مراسم میدان تیان‌آن‌من پکن، آن هم نه در ردیف رهبران اصلی مانند شی جین‌پینگ، ولادیمیر پوتین و کیم جونگ‌اون، بیش از هر چیز جایگاه حاشیه‌ای جمهوری اسلامی را در معادلات جهانی نشان داد. حکومت ایران که خود را «قدرت منطقه‌ای» معرفی می‌کند، در عمل حتی از سوی متحدان شرقی‌اش نیز در سطحی فرعی و تشریفاتی قرار داده می‌شود. این صحنه یادآور واقعیتی تلخ است: جمهوری اسلامی نه در غرب اعتباری دارد و نه در شرق جایگاهی هم‌سنگ با قدرت‌های جهانی، و تنها به عنوان بازیگری دست‌دوم برای پر کردن صف به کار گرفته می‌شود.
در اجلاس دو روز اخیر سازمان همکاری شانگهای در تیانجین چین، مسعود پزشکیان تلاش کرد با تأکید بر ابتکارهای مالی و همکاری‌های اقتصادی، راهی برای کاهش اثر تحریم‌ها و احیای سند ۲۵ ساله با چین پیدا کند و در عین حال از روسیه حمایت سیاسی در پرونده هسته‌ای بگیرد.
علی خامنه‌ای نیز در پیامی، بر ظرفیت تمدنی مشترک ایران و چین و نقش توافق راهبردی ۲۵ ساله در قدرت‌آفرینی منطقه‌ای و جهانی تأکید کرد. با این حال، سرمایه‌گذاری واقعی چین در ایران تاکنون بسیار کمتر از وعده‌ها بوده و به گفته تحلیلگران، سازمان شانگهای بیش از آنکه نهادی اجرایی باشد، بیشتر صحنه نمایش سیاسی چین و روسیه در برابر غرب است.
