به نوشته روزنامه گاردین، جمهوری اسلامی ایران بار دیگر کشورهای اروپایی را به تسلیم شدن در برابر خواسته‌های دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، متهم کرده است. اسماعیل بقائی سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی روز دوشنبه ۱۰ شهریور در گفت‌وگو با روزنامه بریتانیایی «گاردین» در تهران، اظهار داشت که اروپا در آستانه از دست دادن نقش خود به‌عنوان میانجی میان تهران و واشنگتن است و در عمل، پرونده هسته‌ای ایران را به وتوی آمریکا واگذار می‌کند.
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی، در این گفت‌وگو تأکید کرده است که با بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل متحد، به درخواست اروپا و در کمتر از سی روز آینده، ایالات متحده بار دیگر حق وتوی خود در شورای امنیت را به دست خواهد آورد و می‌تواند در مورد سرنوشت تحریم‌ها و ادامه یا تشدید آن‌ها تصمیم‌گیری کند. بقایی در بخشی از سخنانش تصریح کرده است: «اروپایی‌ها همان مسیری را دنبال می‌کنند که ترامپ برایشان ترسیم کرده است. نقش اروپا به‌سرعت رو به افول است و این کشورها از موقعیت میانجی به نماینده منافع آمریکا و اسرائیل تبدیل شده‌اند.»
به نوشته روزنامه گاردین، بقایی با یادآوری نام‌هایی چون خاویِر سولانا، کاترین اشتون، فدریکا موگرینی و جوزپ بورل گفت که رهبران پیشین سیاست خارجی اروپا تلاش داشتند نشان دهند طرفی قابل اعتماد برای میانجی‌گری میان ایران و آمریکا هستند، اما اکنون اروپا این اعتبار را از دست داده است. به گفته او، سپردن این نقش به آمریکا «کاملاً غیرمسئولانه» است.
این مقام وزارت خارجه جمهوری اسلامی همچنین با اشاره به اظهارات فریدریش مرز، صدراعظم آلمان، یادآور شد که او در ماه ژوئن گفته بود اسرائیل با حملات خود به تأسیسات هسته‌ای ایران «کار کثیف را به‌جای همه ما انجام داده است». بقایی ادعا کرد که در واقع بسیاری از کشورهای اروپایی این اقدام اسرائیل را نه‌تنها نادیده گرفتند، بلکه به احتمال زیاد اطلاعاتی را در اختیار تل‌آویو قرار داده‌اند.
به نوشته روزنامه گاردین، سخنان بقایی در واقع تلاشی است برای تحت فشار گذاشتن پایتخت‌های اروپایی تا از آمریکا فاصله بگیرند و شروط سخت‌گیرانه خود علیه ایران را تعدیل کنند. او در ادامه به مسئله‌ای مهم در داخل ایران اشاره کرد: احتمال خروج جمهوری اسلامی از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای، موسوم به NPT.
بقایی هشدار داد که در صورت تصویب این طرح در مجلس، دولت از نظر قانونی توان جلوگیری از آن را ندارد و تصمیم نهایی در اختیار نمایندگان خواهد بود. او افزود: «اگر مجلس چنین قانونی را تصویب کند، خروج از NPT اجتناب‌ناپذیر است.»
به گفته نمایندگان مجلس، این طرح با حمایت گسترده به‌سرعت در دستور کار قرار خواهد گرفت. خروج ایران از NPT به معنای پایان نظارت‌های بین‌المللی بر برنامه هسته‌ای ایران خواهد بود و نگرانی‌ها را درباره احتمال حرکت تهران به سمت ساخت سلاح هسته‌ای، چه پنهانی و چه آشکارا، افزایش می‌دهد. در همین حال، جناح‌های بانفوذ در مجلس معتقدند ایران توانایی نظامی لازم برای وارد کردن خسارت سنگین به اسرائیل در صورت حمله دوم غرب را دارد.
به نوشته روزنامه گاردین، بقایی در این‌باره گفته است: «این موضوع به شأن و حاکمیت ما مربوط است. همان‌طور که شما در بریتانیا در دوران حملات آلمان نازی روحیه مقاومت داشتید، ما نیز همان روحیه را داریم، زیرا جنگی ناعادلانه بر ما تحمیل شده است.»
سه کشور اروپایی عضو توافق هسته‌ای، یعنی فرانسه، آلمان و بریتانیا، هفته گذشته به سازمان ملل متحد اطلاع دادند که در پایان ماه سپتامبر، مگر آن‌که ایران سه شرط مشخص را بپذیرد، تحریم‌های سازمان ملل دوباره اعمال خواهد شد: نخست، بازگشت بازرسان به تأسیسات هسته‌ای که در حملات اخیر بمباران شده‌اند؛ دوم، تحویل جزئیات کامل درباره محل نگهداری ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده ایران؛ و سوم، آغاز مذاکرات مستقیم با ایالات متحده درباره آینده برنامه هسته‌ای.
اروپایی‌ها تأکید کرده‌اند که در چهار هفته آینده هنوز فرصت برای دستیابی به توافق وجود دارد، اما بقایی این شروط را «نشانه‌ای از بی‌اعتمادی و سوءنیت اروپا» دانسته است. به نوشته روزنامه گاردین، او هشدار داده که ایران نگران است اطلاعات جمع‌آوری‌شده توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در نهایت در اختیار اسرائیل قرار گیرد. او گفته است: «در گذشته نیز گزارش‌های آژانس توسط آمریکا و اسرائیل مورد سوءاستفاده قرار گرفت و همین امر به صدور قطعنامه‌هایی منجر شد که ادعا می‌کرد ایران به تعهدات خود پایبند نبوده است. همان قطعنامه‌ها دستاویزی برای حمله اسرائیل در ماه ژوئن شد.»
بقایی در عین حال اعتراف کرده که فضای مانور دیپلماتیک ایران در سازمان ملل در ماه آینده محدود است، چرا که افکار عمومی در داخل کشور به‌شدت از حملات غیرقانونی به تأسیسات هسته‌ای خشمگین است و دولت ناگزیر است پاسخگوی این فضای داخلی باشد.
او گفته است: «افکار عمومی در ایران به‌شدت از این حملات خشمگین است و ما به‌عنوان دولت باید پاسخگو باشیم.»
به نوشته روزنامه گاردین، مقام‌های ایرانی همچنان تأکید دارند که هدف اصلی رسیدن به یک توافق است که امکان بازگشت بازرسان را فراهم کند. دیپلمات‌های جمهوری اسلامی به آژانس اطمینان داده‌اند که ذخایر اورانیوم جابه‌جا نشده است و همچنین مدعی‌اند که آماده گفت‌وگو با آمریکا هستند، هرچند پیام‌های مکرر به واشنگتن تاکنون بی‌پاسخ مانده است.
بقایی در بخش دیگری از گفت‌وگو اعلام کرده که ایران آماده است در صورت دستیابی به توافقی جامع، سطح غنی‌سازی اورانیوم را به همان ۳.۶۷ درصدِ توافق پیشین بازگرداند، اما تأکید کرده که حفظ حق غنی‌سازی داخلی برای ایران خط قرمزی است که از آن عقب‌نشینی نخواهد کرد. به نوشته روزنامه گاردین، او پرسید: «چرا ایالات متحده اصرار دارد این حق از ایران گرفته شود، در حالی که ترامپ خود مدعی است توان غنی‌سازی ایران در حملات مشترک آمریکا و اسرائیل از بین رفته است؟»
به این ترتیب، آن‌طور که روزنامه گاردین گزارش داده است، شکاف میان ایران و اروپا در حال عمیق‌تر شدن است و ماه سپتامبر، با تصمیمات حساس و احتمالاتی خطرناک، می‌تواند آینده توافق هسته‌ای را رقم بزند.
