کاظم غریبآبادی، معاون وزیر خارجه جمهوری اسلامی اعلام کرد فرایند اسنپ‌بک که ۲۰ تا ۳۰ روز طول می‌کشد فرصتی برای کشورهای اروپایی است که اشتباه خود را تصحیح کنند. در غیر این‌صورت ایران متوسل به واکنش‌های متناسب خواهد شد.
کاظم غریبآبادی، معاون وزیر امور خارجه که هیات اعزامی جمهوری اسلامی را در نشست سازمان همکاری شانگهای همراهی می‌کند اعلام کرد که “اروپایی‌ها می‌گویند فرآیند اسنپ‌بک ۲۰ تا ۳۰ روز طول می‌کشد. ما هم اعلام کردیم امیدواریم که اروپا از همین بازه زمانی برای اصلاح اشتباهی که مرتکب شده استفاده کند، چراکه خودشان می‌دانند اگر به سمت بازگرداندن تحریم‌ها حرکت کنند، ایران نیز واکنش متناسب را اتخاذ خواهد کرد.”
غریبآبادی در عین حال ابراز امیدواری کرد که با توجه به حضور چین و روسیه در شورای امنیت سازمان ملل بتوان از بازگشت اسنپ‌بک (مکانیسم ماشه) جلوگیری کرد. او از حضور نماینده پاکستان به عنوان عضو غیردائم شورای امنیت یاد کرد و گفت که هر سه کشور روسیه، چین و پاکستان در باره بازگشت تحریم‌های بین‌المللی دارای مواضع مشترکی با جمهوری اسلامی هستند. به گفته غریبآبادی هیات ایرانی به ریاست مسعود پزشکیان در نشست سازمان همکاری شانگهای، با سران و مسئولان کشورهای عضو این سازمان دیدار و گفت‌وگو داشته و از این فرصت برای توضیح مواضع ایران استفاده شده است.
وزرای خارجه چین، روسیه و ایران روز دوشنبه ۱۰ شهریور برابر با اول سپتامبر در حاشیه نشست سازمان همکاری شانگهای در نامه‌ای مشترک به سازمان ملل با اقدام سه کشور اروپایی برای آغاز روند فعال‌سازی “مکانیسم ماشه” مخالفت کردند.
در این نامه که عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی در شبکه اکس آن را منتشر کرده، آمده است اقدام بریتانیا، فرانسه و آلمان برای بازگرداندن خودکار تحریم‌ها تحت عنوان “مکانیسم ماشه” ، از نظر قانونی ایراد دارد.
غریبآبادی مدعی شد که در بیانیه پایانی سران شانگهای نیز “دو تا سه بند” نیز به پیشنهادات ایران اشاره دارند که از جمله یک بند مربوط به محکومیت حمله آمریکا و اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای ایران است. به گفته او کشورها سازمان شانگهای حملات آمریکا و اسرائیل را مغایر حقوق بین‌الملل دانسته‌اند.
معاون وزیر خارجه جمهوری اسلامی در توضیحات خود گفت: «بند دیگری از بیانیه به قطعنامه ۲۲۳۱ اختصاص دارد که در آن اعضا تأکید کرده‌اند مفاد مربوط به این قطعنامه باید به نحو احسن و نه به‌صورت گزینشی اجرا شود. معنای این موضع‌گیری آن است که کشورهای اروپایی نمی‌توانند با عدم اجرای تعهدات خود، صرفاً بند مربوط به اسنپ‌بک را انتخابی اجرا کنند. این دو موضوع که در بیانیه ذکر شده، بسیار مهم است.»
غریبآبادی نیز همانند عباس عراقچی اقدام اخیر سه کشور اروپایی در فعال‌سازی فرایند اسنپ‌بک گفت: «این اخطاریه که برای فعال کردن فرایند اسنپ‌بک ارسال کردند، کاملاً غیرقانونی و فاقد مبانی حقوقی است. اما متأسفانه سازمان‌های بین‌المللی در چارچوبی سیاسی عمل می‌کنند و اروپایی‌ها این اقدام را انجام دادند. وزارت خارجه نیز در چارچوب بیانیه‌ای موضع جمهوری اسلامی ایران را در این زمینه اعلام کرد.»
مسعود پزشکیان نیز روز دوشنبه اول سپتامبر در سخنرانی خود در نشست سازمان همکاری شانگهای در شهر تیانجین چین گفت: «من در اینجا اعلام می‌کنم جمهوری اسلامی ایران همواره برای یافتن راه‌حلی دیپلماتیک جهت حل و فصل مسالمت‌آمیز برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای خود آمادگی داشته و دارد.»
پزشکیان با اشاره به حملات اسرائیل و آمریکا به مراکز نظامی و هسته‌ای جمهوری اسلامی گفت تهاجم نظامی به ایران نشان داد که گزینه نظامی کارآیی ندارد.
رئیس دولت جمهوری اسلامی همچنین خاطرنشان کرد: «توسل به سازوکار موسوم به اسنپ‌بک نیز تنها به پیچیده‌تر شدن اوضاع و تنش بیشتر منجر خواهد شد. ما به آمریکا و اروپا توصیه می‌کنیم، راه‌حل‌های مبتنی بر مقابله را کنار گذشته و برای رسیدن به یک راه‌حل متعادل و منصفانه به دیپلماسی روی آورند.»
کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پیش از این در روز جمعه ۲۹ اوت برابر با ۷ شهریور با اشاره به این امر که ایران مدتی است “شرایط مندرج در توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ را رعایت نکرده است”، گفته بود: «این تصمیم بر عهده سه کشور اروپایی است و البته در حال حاضر ما ۳۰ روز فرصت داریم تا اوضاع را سروسامان دهیم و چه بسا راه‌حل‌های متفاوتی پیدا کنیم.»
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با اشاره به مهلت ۳۰ روزه پس از آغاز روند فعال‌سازی مکانیسم ماشه برای یافتن راه‌حل دیپلماتیک گفته بود: «نگرانی‌های ما درباره ایران بسیار واضح است و برنامه اتمی، موشک‌های بالستیک آن‌ها و همچنین حمایتشان از روسیه را شامل می‌شود.»
دیوید لمی، وزیر امور خارجه بریتانیا نیز روز دوشنبه اول سپتامبر در در مجلس عوام بریتانیا اعلام کرد: «با تأسف باید اطلاع دهم که ایران به تعهدات قانونی خود پایبند نبوده و مسیر دیپلماسی را انتخاب نکرده است، بنابراین ما مجبور شدیم روند بازگرداندن تحریم‌ها را آغاز کنیم.»
لمی افزود: «من بارها گفته‌ام اجازه نخواهم داد مهلت اسنپ‌بک بدون دستیابی به توافقی پایدار و جامع به پایان برسد. این مسئله نباید از دستورکار شورای امنیت سازمان ملل خارج شود.»
از آنجایی که حکومت ایران بازگشت تحریم‌های بین‌المللی را تقابل مستقیم با برنامه هسته‌ای خود می‌داند تهدید کرده که در صورت اجرایی شدن تحریم‌ها، ازمعاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای موسوم به ان‌پی‌تی خارج خواهد شد.
به نظر می‌رسد که در شرایط فعلی اختلافات جمهوری اسلامی و کشورهای اروپایی درباره روند مکانیسم ماشه بسیار عمیق است و در صورتی که ایران به اقدامات “سخت” متوسل شود، فرصت باقی‌مانده نیز کمکی به لغو یا تعلیق روند فعال شدن تحریم‌های بین‌المللی نمی‌کند.
