رئیسجمهور اسلامی ایران شامگاه یکشنبه ۱۲ آذر در یک مصاحبه تلویزیونی، در پاسخ به این پرسش مجری که مجلس اجازه نخواهد داد در ۱۴۰۴ بنزین گران شود و باز هم مجلس تأکید میکند به واردات بنزین هم در سال آینده هیچ ارزی اختصاص نخواهد داد، اعلام کرد: «با آن حساب وقتی ارز اختصاصی جبران نشود، خب بنزین هم گران میشود؛ خوشحالم از اینکه صریح سؤال میکنید من هم صریح جواب شما را میدهم و صادقانه با مردم عزیزمان صحبت خواهم کرد».
او با اشاره به مصرف سالانه ۱۵۰ میلیارد دلار انرژی در کشور گفت: «ادامه وضعیت کنونی ممکن نیست. پول کارمندان دولت، پرستارها، گندمکاران و غیره را نداریم و باید استقراض کنیم که این موضوع نیز به تورم دامن میزند».
اظهارات او دربارهٔ مصرف ۱۵۰ میلیارد دلاری انرژی مربوط به اختلاف قیمت انرژی در ایران و خارج است؛ بطوری که بر اساس گزارش آژانس بینالمللی انرژی، اختلاف قیمت برق، گاز و محصولات نفتی مصرفی در ایران با بازارهای جهانی در سال ۲۰۲۲ حدود ۱۲۷ میلیارد دلار بود.
پزشکیان اشاره نکرد که علت اصلی این اختلاف سقوط شدید ارزش ریال بوده، اما گفت باید به مردم تبیین کرد که این وضعیت نمیتواند ادامه یابد.
او بار دیگر به واردات بنزین «گران» و فروش آن به قیمت سه هزار تومان اشاره کرد و افزود: «هیچ کارشناسی در دنیا این روند را قبول ندارد. این نیاز به درمان دارد. با نگاه به معیشت مردم این مداخله باید انجام شود. هر مداخلهای که می خواهیم انجام دهیم باید طبقه پایین جامعه را دید.»
پزشکیان در ادامه مدعی شد نیروگاههای ما کفاف مصرف برق را نمیدهد که البته «چند برابر از متوسط چند کشور اروپایی و کانادا» مصرف داریم که همین موضوع منجر به برنامهریزی برای قطعی یک تا دوساعته برق هم شد.
اظهارات او در حالی است که متوسط سرانه مصرف خانگی برق اروپاییها ۴۵ درصد بیشتر از ایرانیها است و خانوارهای کانادایی تقریباً چهار برابر خانوارهای ایرانی برق مصرف میکنند.
او به تلفات ۱۳ درصدی برق در شبکه انتقال و توزیع ایران اشاره نکرد که این رقم معادل ۴۰ درصد از کل مصرف برق خانوارهای ایرانی است.
پزشکیان در بخش دیگری از گفتوگو با مجریان تلویزیون، درباره وعده خود مبنی بر «رفع فیلترینگ» اینترنت گفت که در جلسه سران سه قوه یک «توافق» صورت گرفت، اما در شورای عالی فضای مجازی «با وجود نگاههای خاص، کار کارشناسی دیگری در حال انجام است.»
او بدون اشاره به جزئیات بیشتر ادامه داد: «تلاش خواهیم کرد که با وفاق این موضوع حل شود.»
مسعود پزشکیان، رئیس دولت چهاردهم جمهوری اسلامی، در کارزارهای انتخاباتی «تضمین» داده بود که در برابر تمام «گشتهای اجباری»، «فیلتر کردن»، «فیلترشکنبازی» و «فشارهای بیرونی» میایستد، راه «تعامل» با جهان را انتخاب و با «وفاق ملی»، مشکل پیوستن به افایتیاف را حل میکند، اما حالا که حدود چهار ماه از شروع به کار دولت چهاردهم گذشته، قانون موسوم به «عفاف و حجاب» برای سرکوب زنان در آستانه ابلاغ قرار دارد، از رفع فیلترینگ خبری نیست، ایران در آستانه تنشهای منطقهای شدید و حتی احتمال درگیری با اسرائیل قرار دارد و اظهارات عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد، نشان میدهد که پیوستن ایران به افایتیاف همچنان در ابهام است.
در مقابل، دولت پزشکیان طی این مدت، با تاکید مکرر بر «ناترازی اقتصادی»، تعرفههای آب، برق و گاز را افزایش داده و از مدتها پیش زمینهسازی برای افزایش قیمت بنزین را آغاز کرده است.
وزیر اقتصاد هم روز یکشنبه در برنامه زنده تلویزیونی، ضمن دفاع از این تصمیم مدعی شد: «۵۰ درصد مردم که خودرو ندارند، از پایین بودن قیمت بنزین نفع نمیبرند.» مجری برنامه در پاسخ به این ادعای وزیر اقتصاد، یادآور شد که همین گروه از مردم از تبعات افزایش قیمت بنزین نظیر گرانی سایر کالاها، آسیب میبینند.
همتی در گفتوگوی زنده تلویزیونی به این نکته نیز اشاره کرد که واردات بنزین شدیدتر شدن کسری بودجه را در پی داشته است.
پس از جلسه غیرعلنی مجلس و دولت در روز یکشنبه، فتحالله توسلی، عضو کمیسیون تلفیق و اقتصاد، خبر داد که مسعود پزشکیان در این جلسه گفته است که «کشور با ادامه فروش حاملهای انرژی با این قیمت آسیب میبیند». به گفته این نماینده مجلس، در سوی دیگر ماجرا، «برخی نمایندگان از تاثیر گرانی بنزین و حاملها بر قیمت ساير کالاها نگراناند».
بررسی سخنان مقامهای دولت چهاردهم از آغاز کار تاکنون نشان میدهد که برنامه افزایش قیمت بنزین و آمادهسازی جامعه برای این تصمیم بهطور هماهنگ در حال پیگیری است. اواخر آبانماه، فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، اعلام کرد که دولت مردم را «غافلگیر» نخواهد کرد و افکار عمومی از قبل برای این تصمیم «آمادهسازی» میشود.
پزشکیان پیش از این نیز گفته بود اینکه بنزین با قیمت دلار آزاد خریداری و با قیمت یارانهای فروخته شود «منطق» ندارد. با این حال، او و همکارانش در دولت چهاردهم وعده دادهاند که در صورت تصمیم به افزایش قیمت بنزین، از قبل با مردم صحبت خواهند کرد. این وعده بیش از آنکه نشانهای از در نظر گرفتن حقوق شهروندی باشد، نگرانی حکومت از تکرار اعتراضهای سراسری آبان ۹۸ را آشکار میکند.
افزایش تعرفه آب، برق و گاز، بدون در نظر گرفتن مشکلات اقتصادی موجود، نیز این موضوع را اثبات میکند. از ابتدای مهرماه، تعرفه آب شمار زیادی از مشترکان با برچسب «پرمصرفی» بین ۱۰ تا ۵۵ درصد افزایش یافت. پس از آن تعرفه برق مشترکان خانگی بهطور میانگین ۳۸ درصد بیشتر شد. قیمت گاز مایع نیز طی روزهای اخیر نزدیک به دو برابر افزایش پیدا کرد. به طوری که طبق اعلام مدیر هماهنگی امور گازرسانی شرکت ملی گاز، سال گذشته تعرفه هر مترمکعب گاز در دو پله ۱۱ و ۱۲ حدود ۶شش هزار تومان بود، اما امسال این مبلغ به ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان رسید.
افزایش نرخ حاملهای انرژی و پافشاری دولت چهاردهم بر افزایش قیمت بنزین، واکنشهای زیادی در پی داشت و حتی صدای برخی حامیان دولت را نیز درآورد. برخی کاربران شبکههای اجتماعی یادآور شدند پزشکیان همان اندازه که در برابر حجاب اجباری، فیلترینگ، تعامل با جهان و افایتیاف منفعلانه عمل میکند، برای افزایش نرخ حاملهای انرژی اصرار دارد تا به قول خود، بحران «ناترازی» و کسری بودجه را چاره کند.
دادههای رسمی نشان میدهد کسری بودجه دولت در نیمه اول سال ۱۴۰۳ از ۶۵۰ هزار میلیارد تومان فراتر رفته است.