در حالی که تنش‌های جمهوری اسلام و آمریکا پس از جنگ ۱۲ روزه به اوج خود رسیده، یک تحول تازه در پرونده هسته‌ای ایران شکل گرفته است: هیأتی فنی از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هفته آینده به تهران سفر خواهد کرد. این نخستین سفر رسمی بازرسان از زمان جنگ ۱۲ روزه اسرائیل و جمهوری اسلامی است و به گفته روزنامه اسرائیلی «جروزالم پست»، ممکن است زمینه را برای دیدار سطح بالا بین «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس و مقامات ایرانی فراهم کند.
عباس عراقچی نیز از تبادل پیام با آمریکا خبر داده و تأکید کرده راه مذاکره همچنان باز است، اما تنها در صورتی که واشنگتن خسارات جنگ اخیر را جبران کند و تضمین دهد چنین حمله‌ای تکرار نخواهد شد. این تحولات می‌تواند مقدمه‌ای برای ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای باشد، اما هنوز همه گزینه‌ها روی میز است.
اگرچه گزارش جروزالم پست این سفر را در چارچوب نظارت فنی توصیف کرده، اما ابعاد سیاسی آن قابل چشم‌پوشی نیست. به‌ویژه آنکه آژانس قصد دارد درباره بازرسی از سایت‌هایی گفت‌و‌گو کند که در جنگ اخیر آسیب دیده‌اند، ولی تهران از هم‌اکنون اعلام کرده اجازه بازدید از این مراکز را نخواهد داد.
تحلیلگران معتقدند این سفر می‌تواند دو معنا داشته باشد؛ آغاز بازسازی روابط کاری با آژانس و بازگشت تدریجی ایران به تعهدات فنی یا تلاش غرب برای محک زدن مواضع تهران پیش از آغاز احتمالی مذاکرات سیاسی سطح بالا.
هنوز مشخص نیست رافائل گروسی رئيس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در این سفر حضور دارد و اینکه این هیات از سایت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی بازدیدی خواهد داشت یا خیر.
از زمان آغاز جنگ ۱۲ روزه جمهوری اسلامی و اسرائیل، مقام‌های حکومتی جمهوری اسلامی هر روز علیه آژانس و رئیس آن، رافائل گروسی، موضع‌گیری کردند. حتی برخی، مانند روزنامه کیهان که زیر نظر نماینده علی خامنه‌ای اداره می‌شود، نوشته بودند: «گروسی باید هنگام ورود به ایران به جرم جاسوسی و مشارکت در قتل ایرانیان محاکمه و اعدام شود.»
این موضوع واکنش مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، را در پی داشت. او در ایکس نوشت: «این ادعاها غیرقابل قبول است و باید محکوم شود. ما از تلاش‌های حیاتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای راستی‌آزمایی و نظارت در ایران حمایت می‌کنیم و از تعهد و حرفه‌ای‌گری مدیرکل و آژانس تقدیر به عمل می‌آوریم. همچنین از ایران می‌خواهیم که ایمنی و امنیت کارکنان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را تأمین کند.»
حکومت جمهوری اسلامی در حالی با ورود هیأت آژانس موافقت کرده که سران سه کشور توافق کرده‌اند اگر ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری نکند و به دیپلماسی بازنگردد، تحریم‌ها در پایان ماه اوت دوباره برقرار خواهند شد.
مقام‌های جمهوری اسلامی هرچند در اظهارات علنی به تهدید ادامه می‌دهند، اما همزمان خواستار مذاکره هستند.
رئیس‌جمهوری آمریکا می‌گوید هرچند جمهوری اسلامی «به‌شدت می‌خواهد مذاکره کند»، اما تأسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی در حمله ما نابود شده است و «ما هیچ عجله‌ای برای مذاکره نداریم.»
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، روز چهارشنبه ۲۵ تیر، در جریان دیدار با ولیعهد و نخست‌وزیر بحرین در کاخ سفید، در پاسخ به پرسش یکی از خبرنگاران درباره مذاکره با جمهوری اسلامی گفت: «آنها می‌خواهند، و به‌شدت هم می‌خواهند، مذاکره کنند. ما هیچ عجله‌ای نداریم، برای اینکه آنها می‌توانستند به توافق برسند.»
او اضافه کرد: «اگر می‌خواهند مذاکره کنند، بسیار خوب، باشد!»
رئیس‌جمهوری آمریکا حمله به تأسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی را «بی‌نقص‌ترین مانور نظامی» ایالات متحده خواند و گفت: «بی‌نقص‌ترین مانور نظامی بود. شاهد بودید که ما در ایران چه کردیم. بهترین عملیات در ۵۰ سال گذشته بود. آن تأسیسات نابود شدند. بعضی‌ها می‌گویند شاید این اغراق باشد، اما واقعیت همین است.»
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، دوشنبه در بیانیه‌ای تهدیدآمیز گفت اگر بار دیگر حملاتی به جمهوری اسلامی صورت بگیرد، حکومت جمهوری اسلامی واکنشی «قاطع‌تر» نشان خواهد داد که «لاپوشانی آن غیرممکن باشد.»
اظهارات عراقچی تنها ساعاتی پس از آن بیان شد که رئیس‌جمهوری آمریکا، دونالد ترامپ، در جریان سفر خود به بریتانیا، به خبرنگاران در زمین گلف خود در اسکاتلند گفت: جمهوری اسلامی طوری ضربه خورده که «فکر نمی‌کنم خودشان حتی این را فهمیده باشند.»
دونالد ترامپ اصرار جمهوری اسلامی بر غنی‌سازی را «احمقانه» خواند.
او گفت جمهوری اسلامی اجازه ندارد به بمب هسته‌ای دست پیدا کند اما باز از غنی‌سازی اورانیوم می‌گوید.
ترامپ گفت: «کدام آدمی چنین کاری می‌کند؟ از یک وضعیت بسیار بدی تازه خارج شدید و می‌گویید ما می‌خواهیم به غنی‌سازی ادامه دهیم! چه کسی چنین چیزی می‌گوید؟ چقدر یک فرد باید احمق باشد که چنین چیزی بگوید؟»
رئیس‌جمهوری آمریکا گفت «ما اجازه» غنی‌سازی اورانیوم در جمهوری اسلامی نخواهیم داد.
دونالد ترامپ پیش‌تر نیز گفته بود که مانع مرگ «خفت‌بار» علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، در جریان جنگ ۱۲ روزه شد چراکه او اجازه کشتن خامنه‌ای را نداد.
سخنان تازه عباس عراقچی در حالی است که ارتش اسرائیل در عملیات «طلوع شیران» با برتری کامل هوایی، به صدها هدف نظامی و هسته‌ای در جمهوری اسلامی حمله کرد و عملاً نشان داد که پدافند هوایی و نیروی هوایی جمهوری اسلامی توان مقابله با آن را ندارند.
ارتش آمریکا نیز سه سایت هسته‌ای فردو، نطنز و اصفهان را در عملیات «چکش نیمه‌شب» بمباران کرد.
با توجه به سفر قریب‌الوقوع آژانس و پیام‌رسانی غیرمستقیم ایران و آمریکا، اکنون می‌توان سه سناریو محتمل برای آینده پرونده هسته‌ای متصور بود:
۱. آغاز مذاکرات فنی و سپس سیاسی : در این سناریو، سفر آژانس مقدمه‌ای برای مذاکرات سطح بالا بین گروسی و تهران، و پس از آن شروع گفت‌و‌گو‌های سیاسی با ویتکاف یا حتی ورود وزرای خارجه خواهد بود. تحقق این سناریو نیازمند پاسخ مثبت واشنگتن به شرط‌های تهران، از جمله جبران خسارات است.
۲. مانور فنی بدون پیشرفت سیاسی : ممکن است سفر آژانس صرفاً برای حفظ ظاهر همکاری ایران با نهاد‌های بین‌المللی انجام شود، بدون آنکه گشایشی در گفت‌و‌گو‌های سیاسی رخ دهد. در این حالت، هر دو طرف همچنان با سوءظن به یکدیگر خواهند نگریست و احتمال تشدید تنش باقی خواهد ماند.
۳. شکست زودهنگام مأموریت آژانس : اگر تهران بر عدم اجازه ورود به سایت‌های خاص پافشاری کند و آژانس نیز گزارش منفی ارائه دهد، مسیر تنش بیشتر، فعال‌سازی مکانیسم ماشه از سوی اروپا یا بازگشت پرونده ایران به شورای امنیت محتمل خواهد بود.
