ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه روز پنجشنبه ۱۹ دسامبر (۲۹ آذر) در کنفرانس مطبوعاتی سالانه خود اعلام کرد که کشورش “چهار هزار نیروی جنگی” جمهوری اسلامی را از سوریه خارج کرده است. به گفته پوتین، مسکو “به درخواست تهران” این اقدام را برای ایران انجام داده است.
پوتین اضافه کرد: «ایرانی‌ها قبلا از ما می‌خواستند در انتقال واحدهایشان به سوریه، به آنها کمک کنیم و این بار خواستند آنها را خارج کنیم.»
این اولین بار است که چنین آماری در مورد حضور نیروهای نظامی جمهوری اسلامی در سوریه تا آخرین روزهای برقراری رژیم بشار اسد، عنوان شده است.
ساعاتی بعد از این سخنان پوتین، دو مقام سپاه پاسداران در واکنش به اظهارات رئیس‌جمهوری روسیه گفته‌اند که “این افراد نیروهای نظامی ایران نبودند.”
دو مقام سپاه پاسداران در واکنش به اظهارات رئیس‌جمهور روسیه مبنی بر خارج کردن «چهار هزار نیروی جنگی» جمهوری اسلامی از سوریه توسط روسیه، می‌گویند این افراد نیروهای نظامی ایران نبودند.
محمداسماعیل کوثری، فرمانده سپاه و عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی، روز پنجشنبه ۲۹ آذر با اظهار این‌که «جمهوری اسلامی اجازه نمی‌دهد نیروهایش را روسیه جابه‌جا کند»، گفت روسیه تعدادی از اتباع لبنان، افغانستان و کشورهای دیگر را که به صورت مستشاری در سوریه فعالیت می‌کردند، به تهران منتقل کرد.
محمداسماعیل کوثری در این زمینه گفت «ما به هیچ‌وجه چهار هزار نیرو در سوریه نداشتیم.»
کوثری در حالی این افراد را شهروندان کشورهای دیگر خواند که همزمان معاون قرارگاه خاتم‌الانبیا در این زمینه گفت روس‌ها تعداد زیادی ایرانی را که از قدیم در سوریه زندگی می‌کردند به ایران منتقل کرد.
محمدجعفر اسدی روز پنجشنبه با اظهار بی‌اطلاعی از تعداد آنها در عین حال گفت بیشتر افرادی که از سوریه به ایران منتقل شدند، شیعیان افغانستانی هستند.
اسدی همچنین گفت: «ما حتی به معلمان‌مان که بطور رسمی در سوریه بودند، گفتیم از طریق لبنان به ایران بیایند.»
پیش از این هم فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت مسعود پزشکیان از بازگردانده شدن چهار هزار نفر از اتباع ایران در پس سقوط حکومت بشار اسد از سوریه خبر داده بود اما چیزی درباره نحوه این عملیات نگفته بود.
جمهوری اسلامی در طول ۱۳ سال اخیر و جنگ داخلی سوریه رسما اعلام کرده بود که “فقط شمار اندکی مستشاران نظامی ایران بر اساس توافق نظامی با سوریه” در این کشور حضور دارند.
مقامات جمهوری اسلامی اخیرا همچنین مدعی شده بودند که در روزهای پایانی حکومت اسد شماری “زائر سرگردان” را دوباره از سوریه به ایران انتقال داده‌اند.
جمهوری اسلامی طی بیش از یک‌دههٔ اخیر با اعزام گستردهٔ نیروهای نظامی خود و نیز افغان‌ها و پاکستانی‌های مقیم ایران در قالب دو لشکر «فاطمیون» و «زینبیون»، در ازای دریافت کمک مالی و کارت اقامت در ایران، به نفع بشار اسد در جنگ داخلی سوریه نقش قابل‌توجهی بازی کرد.
در ادبیات جمهوری اسلامی از این نظامیان با عنوان «مدافعان حرم» نام برده می‌شد.
جمهوری اسلامی با این حال هرگز مداخلهٔ نظامی مستقیم در سوریه را تأیید نکرده و همواره از این افراد به عنوان «مستشار» نام برده است.
در ادامه سخنان ولادیمیر پوتین، وی همچنین خبر داد که در حال حاضر با بشار اسد، رئیس‌جمهور سابق سوریه که پس از سقوط حکومتش به روسیه گریخته است، دیداری نداشته است. پوتین در عین حال خبر داد که قصد دارد این ملاقات انجام شود.
او همچنین اشاره کرد که می‌خواهد در دیدارش با اسد درباره سرنوشت آستین تایس، روزنامه‌نگار آمریکایی که ۱۲ سال پیش در سوریه ناپدید شد نیز سئوال کند. به گفته پوتین، این موضوع می‌تواند همچنین با رهبران جدید سوریه نیز مطرح شود.
رهبر کرملین در عین حال اشاره کرد که “سقوط اسد به معنی شکست روسیه نیست.”
بشار اسد پس از سرنگونی رژیم و فرار از سوریه در اوایل ماه دسامبر، پناهندگی سیاسی در روسیه دریافت کرد. او توانسته بود با حمایت کرملین و تهران سال‌ها در جنگ داخلی سوریه، قدرت خود را حفظ کند.
رئیس‌جمهور روسیه همچنین بر اهمیت حفظ پایگاه‌های نظامی روسیه در سوریه تأکید کرد. او در این زمینه گفت که این موضوع باید با نیروهای جدیدی که اکنون کنترل سوریه را در دست دارند، بررسی شود.
پوتین در همین حال پیشنهاد داد که پایگاه‌های هوایی و دریایی روسیه در سوریه می‌توانند به منظور دنبال “اهداف بشردوستانه” مورد استفاده قرار گیرند.
به نظر می‌رسد که روسیه با تاکید بر منافع استراتژیک خود در سوریه و ارتباط با بازیگران منطقه‌ای، به دنبال تقویت نقش خود در خاورمیانه است.
طبق ارزیابی کارشناسان، کرملین تلاش می‌کند تا در تحولات جدید سوریه جایگاه خود را حفظ کند و منافع خود را با نیروهای تازه در قدرت در این کشور، تطبیق دهد.
رئیس جمهوری روسیه در این کنفرانس مطبوعاتی در مورد موضوعات مهم دیگری از جمله جنگ با اوکراین و ابراز تمایل برای دیدار با دونالد ترامپ نیز سخن گفت.
