بلومبرگ با انتشار یک گزارش تحقیقی از گسترش فعالیت کشتی‌های “ناوگان تاریک” در یک گذرگاه دریایی آسیایی خبر داده که به گفته این خبرگزاری طی ماه‌های اخیر، صدها میلیون بشکه نفت تحریمی ایران را به چین قاچاق کرده‌اند. این خبرگزاری در گزارش خود با هشدار نسبت به این که انتقال این حجم از نفت بدون وجود نظارت میتواند به یک فاجعه زیست‌محیطی منجر شود، نوشته این گذرگاه دریایی در “۶۵ کیلومتری شرق شبه‌جزیره مالزی” قرار دارد.
بلومبرگ می‌نویسد این گذرگاه، بزرگ‌ترین محل تجمع نفتکش‌های ناوگان تاریک در جهان است و کشتی‌های قدیمی حامل نفت تحریم‌شده ایران در آن با پرچم‌‌های دیگر و بدون داشتن بیمه، محمولههای نفتی را جابجا می‌کنند.
بر اساس این گزارش، جمهوری اسلامی در سال‌های اخیر با استفاده از این روش میلیاردها دلار نفت تحریم‌شده خود را به چین فروخته است. این در حالی است که چین از بیش از دو سال پیش مدعی شده که “حتی یک قطره نفت نیز از ایران وارد نکرده است.”
گزارش بلومبرگ با بررسی دقیق تصاویر ماهواره‌ای این گذرگاه به مدت نزدیک به ۵ سال از آغاز سال ۲۰۲۰ تا تاریخ ۴ اکتبر ۲۰۲۴ برابر با ۱۳ مهر ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که صادرات مخفی نفت ایران به رغم تحریم‌های ایالات متحده مدام افزایش یافته است. این گزارش می‌افزاید انتقال نفت بین کشتی‌ها طی ماه‌های اخیر احتمالا دست‌کم دو برابر بیشتر از سال ۲۰۲۰ بوده است.
به نوشته بلومبرگ برآورد دقیق حجم نفتی که از طریق این گذرگاه قاچاق می‌شود ممکن نیست، اما با در نظر گرفتن اندازه نفتکش‌ها و همچنین بررسی داده‌های آماری می‌توان به این نتیجه رسید که در ۹ ماه نخست سال جاری میلادی در حدود ۳۵۰ میلیون بشکه نفت در این منطقه قاچاق شده است.
این گزارش در ادامه با در نظر گرفتن قیمت میانگین نفت در سال ۲۰۲۴ و همچنین تخفیف اعمال‌شده بر روی نفت تحریمی، مبلغ پرداخت شده برای این میزان نفت قاچاق را بیش از ۲۰ میلیارد دلار برآورد می‌کند. بلومبرگ در عین حال یادآور می‌شود که ارزش واقعی این محمولههای قاچاق احتمالا به مراتب بیش از این مقدار است.
این خبرگزاری با استناد به اظهارات هفت تن از متخصصان صنعت نفت، کشتیرانی و امنیت دریایی گزارش داده که “بخش زیادی از این نفت قاچاق از ایران می‌آید” و کشتی‌های مورد بررسی در گزارش تحقیقی بلومبرگ به محمولههای نفتی ایران مرتبط بوده‌اند.
در این گزارش با اشاره به این که حکومت ایران در نتیجه تحریم‌ها با کمبود خریدار نفت روبروست، آمده است که استفاده جمهوری اسلامی از مسیر قاچاق از طریق دریای چین جنوبی، “وسیله‌ای برای بقا است”.
از سوی دیگر وجود شبکه پیچیده از دلال‌ها و کشتی‌ها و شرکت‌های صوری در چین نیز که به تحریم‌های ایالات متحده علیه فروش نفت ایران پایبندی ندارد تجارتی پرسود به شمار می‌رود و به پالایشگاه‌های کوچک چینی امکان می‌دهد به منبع ارزان نفت دسترسی پیدا کنند.
گزارش اختصاصی بلومبرگ در خصوص وجود یک ناوگان تاریک برای قاچاق نفت ایران در حالی منتشر می‌شود که وزارت امور خارجه چین، بدون آن که به طور مستقیم به موضوع انتقال نفت ایران به این کشور اشاره کند به این خبرگزاری گفته است که تجارت پکن با ایران “اصولی و در قالب قانون است و باید مورد احترام و حفاظت قرار گیرد.”
بلومبرگ با استناد به اظهارات متخصصان امنیت دریایی می‌نویسد فعالیت گسترده یک گروه مختلف از انواع کشتی‌هایی که بدون نظارت اقدام به انتقال نفت می‌کنند دیر یا زود میتواند یک حادثه فاجعه‌بار زیست‌محیطی را به دنبال داشته باشد.
بر اساس این گزارش، کشتی‌های قانونی در این منطقه از خطرات ناشی از وجود تعداد زیادی کشتی بدون بیمه و فعال در ناوگان تاریک بیم دارند و می‌گویند که کشتی‌های ناوگان تاریک در آبراهه‌های پرتردد در حالی رفت‌و‌آمد می‌کنند که فرستنده‌های آن‌ها اغلب خاموش است. بر این اساس، شناسایی این کشتی‌ها در شب یا در هوای طوفای بسیار دشوار است و این امر، “خطر برخورد را افزایش می‌دهد.”
با وجود آن که داده‌های منتشر شده از سوی گمرک چین، حاکی از آن است که پکن از اواسط سال ۲۰۲۲ حتی “یک قطره نفت نیز از ایران وارد نکرده” است اما داده‌های ردیابی کشتی‌ها خلاف این موضوع را نشان می‌دهند. بر اساس تخمین‌های منتشر شده بلومبرگ، شرکت‌های چینی مشتری قریب به ۹۰ درصد از صادرات نفت ایران هستند که این میزان معادل نزدیک به ۱۰ درصد از واردات نفت چین است.
از جمله نشانه‌های دیگر مبنی بر وجود این مسیر شبکه قاچاق، این است که واردات نفت چین از مالزی طی ۹ ماه اول سال جاری میلادی، تقریبا ۸ برابر این میزان در دوره مشابه در سال ۲۰۱۸، یعنی پیش از اعمال مجدد کامل تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران بوده است. از این رو این امر نشان می‌دهد که بخش زیادی از نفت قاچاق با مبدا ایران به اسم نفت مالزی به فروش می‌رسد.
بلومبرگ در گزارش خود با اشاره به ورود مجدد دونالد ترامپ به کاخ سفید می‌نویسد که احتمال می‌رود با آغاز کار دولت جدید ترامپ، فشار بر جمهوری اسلامی افزایش یابد و دولت آینده ایالات متحده با اعلام تحریم‌های سخت‌تر علیه تهران و شرکای تجاری آن، هزینه‌های این مسیر قاچاق را افزایش دهد.
