دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، شامگاه یکشنبه و در آستانه دیدار با ولودیمیر زلنسکی در کاخ سفید، بار دیگر موضع جنجالی خود را درباره جنگ اوکراین مطرح کرد. او در شبکه اجتماعی «تروت‌سوشال» نوشت: «زلنسکی اگر بخواهد، می‌تواند تقریباً فوری جنگ با روسیه را پایان دهد. اما اگر بخواهد می‌تواند ادامه دهد. به یاد بیاورید که ماجرا چگونه آغاز شد.» ترامپ افزود: «بازگشتی در کار نیست. اوباما ۱۲ سال پیش بدون شلیک حتی یک گلوله کریمه را واگذار کرد. پیوستن به ناتو هم در کار نخواهد بود. بعضی چیزها هیچ‌وقت عوض نمی‌شوند.»
در مقابل، زلنسکی شامگاه یکشنبه هنگام ورود به واشنگتن تأکید کرد که اوکراین نه کریمه و نه دیگر مناطق اشغال‌شده را تسلیم نخواهد کرد. او در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «صلح باید پایدار باشد؛ نه مانند گذشته که ما مجبور شدیم از بخشی از شرق کشور چشم‌پوشی کنیم و پوتین آن مناطق را به سکویی برای حمله تازه بدل کرد. کریمه از ابتدا نباید واگذار می‌شد، همان‌طور که ما در سال‌های اخیر کی‌یف، اودسا یا خارکیف را تسلیم نکردیم.» زلنسکی افزود: «مردم اوکراین قدردان ترامپ، مردم آمریکا و همه شرکایی هستند که در کنار ما ایستاده‌اند.»
به گزارش نیویورک‌تایمز، رهبران اروپایی نیز تصمیم گرفته‌اند زلنسکی را در کاخ سفید همراهی کنند، زیرا نگران‌اند دیدار پیش‌رو مشابه جلسه فوریه گذشته شود؛ نشستی که در آن ترامپ آشکارا زلنسکی را سرزنش کرد و گفت او «کارت برنده‌ای در جنگ» ندارد؛ عبارتی که معنای آن تسلیم اوکراین در برابر خواسته‌های روسیه بود.
موضع ترامپ پس از دیدار اخیرش با ولادیمیر پوتین نیز تغییری نکرده است. او در گفت‌وگو با فاکس‌نیوز تأکید کرد که روسیه کشوری «به‌مراتب قدرتمندتر» است و زلنسکی ناچار خواهد شد امتیازهایی به مسکو بدهد. منابع فایننشال‌تایمز می‌گویند پوتین در دیدار با ترامپ خواسته اوکراین از مناطق دونتسک و لوهانسک عقب‌نشینی کند و وعده داده در صورت تحقق این شرط، پیشروی‌های روسیه در جبهه‌های دیگر متوقف شود.
این در حالی است که مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، شایعات درباره فشار ترامپ بر زلنسکی را رد کرده و گفته است: «این روایت که رهبران اروپایی برای جلوگیری از توافق بد به کاخ سفید می‌آیند، بسیار احمقانه است. ما هفته‌ها با آن‌ها کار کرده‌ایم. حضورشان انتخاب خودشان است و ما نیز دعوتشان کرده‌ایم.»
با وجود این تکذیب، سی‌ان‌ان گزارش داد که دوشنبه ابتدا دیدار دوجانبه ترامپ و زلنسکی برگزار خواهد شد و سپس جلسه‌ای گسترده‌تر با حضور رهبران اروپایی. در این نشست، درخواست‌های روسیه از جمله واگذاری قلمرو و تضمین‌های امنیتی برای اوکراین مطرح خواهد شد.
ترامپ روز شنبه در گفت‌وگو با رهبران اروپایی گفت آماده است در صورت پایان جنگ، تضمین‌های امنیتی به اوکراین بدهد؛ اظهاری که با استقبال زلنسکی و اروپا روبه‌رو شد. استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ، توضیح داد که پوتین برای نخستین بار پذیرفته آمریکا و متحدان اروپایی تضمین‌های مشابه اصل پنجم ناتو به اوکراین ارائه دهند. او این توافق را «نقطه عطف» خواند و افزود: «یکی از دلایل اصلی تمایل اوکراین برای پیوستن به ناتو همین اصل پنجم است. حال روس‌ها برای نخستین بار با چنین حمایتی موافقت کرده‌اند.»
اصل پنجم، ستون اصلی ناتوست: حمله به یک عضو، حمله به همه تلقی می‌شود. به گفته ویتکاف، روسیه همچنین پذیرفته قانونی تصویب کند که نشان دهد به دنبال نقض حاکمیت دیگر کشورهای اروپایی نیست.
با این حال، پوتین از خواسته‌های اصلی خود عقب‌نشینی نکرده است. به گزارش فایننشال‌تایمز، او همچنان خواهان کاهش اندازه ارتش اوکراین، انصراف از عضویت در ناتو و تبدیل این کشور به یک دولت بی‌طرف است.
در همین چارچوب، میخائیل اولیانوف، نماینده دائم روسیه در وین، نیز اعلام کرد اگر اوکراین تضمین‌های امنیتی دریافت می‌کند، روسیه هم باید تضمین‌های مشابه بگیرد. او در ایکس نوشت: «غرب باید امنیت مسکو را هم تضمین کند. این تضمین‌ها باید بسیار معتبرتر از وعده‌های پوچ دهه ۹۰ میلادی باشد؛ همان زمان که گفته شد ناتو حتی یک اینچ به شرق گسترش نخواهد یافت.»
به این ترتیب، صحنه دیپلماسی بین‌المللی بار دیگر به شدت پیچیده شده است. ترامپ از یک‌سو از اوکراین می‌خواهد امتیازهایی بدهد، از سوی دیگر وعده تضمین‌های امنیتی ارائه می‌دهد. زلنسکی بر حفظ تمامیت ارضی کشورش پافشاری می‌کند، و پوتین نیز همچنان خواسته‌های دیرینه‌اش را تکرار می‌کند. رهبران اروپایی هم می‌کوشند مانع تحمیل توافقی شوند که استقلال اوکراین را زیر سؤال ببرد.
در این میان، جمهوری اسلامی ایران که همواره تلاش کرده خود را در کنار روسیه قرار دهد، باز هم در حاشیه بحران، به ارسال پهپاد و تجهیزات به کرملین بسنده کرده است؛ اقدامی که جایگاه بین‌المللی تهران را بیش از پیش تضعیف کرده و نشان داده ایران در این معادلات چیزی جز ابزار در دست قدرت‌های بزرگ نیست.
اکنون همه نگاه‌ها به کاخ سفید دوخته شده است: آیا دیدار امروز می‌تواند راهی برای پایان جنگ باز کند یا تنها صحنه‌ای دیگر از اختلافات و امتیازگیری قدرت‌ها خواهد بود؟
