به‌گزارش «مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی»، حملات هماهنگ آمریکا و اسرائیل در بیست‌ودوم ژوئن رابر با ۱ تیر ، موسوم به عملیات «چکش نیمه‌شب»، ضربات سنگینی به تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران وارد کرده و روند برنامه هسته‌ای این کشور را با وقفه‌ای جدی روبه‌رو کرده است. این مرکز در ارزیابی تازه خود، با استناد به تصاویر ماهواره‌ای و داده‌های اطلاعاتی، تأکید می‌کند که هرچند برخی گزارش‌های اولیه از «اثر محدود» این حملات سخن گفته بودند، اما شواهد موجود از تخریب گسترده زیرساخت‌ها و از دست رفتن بخشی از سرمایه انسانی هسته‌ای ایران حکایت دارد.
این گزارش می‌افزاید که کارزار مشترک آمریکا و اسرائیل، بخشی از یک راهبرد وسیع‌تر برای مهار توان هسته‌ای جمهوری اسلامی بوده که بر پایه نفوذ عمیق اطلاعاتی، به‌ویژه از سوی موساد، بنا شده است. با وجود این، برخی تاسیسات زیرزمینی از آسیب مستقیم مصون مانده‌اند؛ از جمله «کلنگ گزلا» در نزدیکی نطنز و مجموعه‌ای در شمال‌شرق اصفهان، که به نظر می‌رسد از مراکز مهم در حفظ ظرفیت هسته‌ای باقیمانده ایران باشند.
«مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی» گزارش می‌دهد که در فردو، ۱۲ بمب سنگرشکن آمریکایی شش حفره عمیق ایجاد کرده و عمدتاً تهویه‌های ورودی به تاسیسات زیرزمینی را هدف قرار داده‌اند. در نطنز نیز حملات به تجهیزات کلیدی، از جمله ترانسفورماتورها و ساختمان‌های پشتیبانی، ضربه‌ای جدی وارد کرده است. با این حال، تنها دو کیلومتر آن‌سوتر، تاسیسات زیرزمینی «کلنگ گزلا» همچنان شاهد فعالیت و ساخت‌وساز گسترده است. این مرکز می‌گوید کلنگ گزلا ممکن است محل نگهداری قطعات سانتریفیوژ یا حتی مخفیگاه ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصدی ایران باشد؛ ذخیره‌ای که می‌تواند در صورت غنی‌سازی بیشتر، مواد لازم برای چندین سلاح هسته‌ای را فراهم کند.
به گفته این اندیشکده، کلنگ گزلا در عمقی ساخته شده که فراتر از بُرد بمب‌های سنگرشکن آمریکایی است و همین موضوع احتمال حفظ کامل آن را بالا برده است. پیش‌تر نیز روزنامه تلگراف خبر داده بود که رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، از تهران خواسته درباره فعالیت‌های این سایت توضیح دهد، اما جمهوری اسلامی پاسخی نداده است.
در اصفهان، بیش از ۲۴ ساختمان در مرکز فناوری هسته‌ای هدف قرار گرفتند. تصاویر ماهواره‌ای ۳۱ تیر نشان می‌دهد که فعالیت در این مجموعه به‌شدت کاهش یافته و تنها اقدامات محدود برای پاک‌سازی مسیرهای دسترسی و تقویت سازه‌ها انجام شده است. در شمال‌شرق این مجموعه نیز یک تاسیسات زیرزمینی وجود دارد که احتمالاً همان «سومین سایت غنی‌سازی» ایران است و هدف حملات قرار نگرفته. گروسی پیش‌تر اعلام کرده بود که تهران ساخت این سایت را آغاز کرده و موقعیت آن در نزدیکی اصفهان است.
«مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی» سه نتیجه کلیدی را از این ارزیابی برمی‌شمارد:
نخست، حملات اخیر عملاً فعالیت در سایت‌های اصلی فردو، نطنز و اصفهان را متوقف کرده است. دوم، برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی به‌طور کامل نابود نشده و تاسیسات زیرزمینی همچون کلنگ گزلا و سایت شمال‌شرق اصفهان همچنان فعال‌اند. و سوم، ابهامات مهمی درباره محل ذخایر اورانیوم ۶۰ درصدی وجود دارد که می‌تواند تهدیدی جدی برای عدم اشاعه باشد.
جی‌دی ونس، معاون رئیس‌جمهوری آمریکا، هشدار داده که تهران ممکن است هنوز به این ذخایر دسترسی داشته باشد، چه در کلنگ گزلا، چه در تاسیسات شمال‌شرق اصفهان یا حتی در مکان‌های پراکنده دیگر. عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، نیز اخیراً مدعی شده از محل فعلی این ذخایر بی‌اطلاع است.
بخش دیگری از گزارش به «بعد انسانی» حملات می‌پردازد. طبق این ارزیابی، دست‌کم ۱۴ دانشمند ارشد هسته‌ای، از جمله ۹ نفر در حملات اولیه اسرائیل در ۱۳ ژوئن، کشته شده‌اند. حذف این نیروهای کلیدی که دانش عملی و تجربه فنی ساخت و بهره‌برداری از سانتریفیوژها و تبدیل اورانیوم را داشتند، می‌تواند فرآیند بازسازی توان هسته‌ای ایران را سال‌ها به تأخیر بیندازد.
این اندیشکده هشدار می‌دهد که در صورت توانایی جمهوری اسلامی برای فعال‌سازی دوباره ظرفیت سانتریفیوژها و تجهیزات باقیمانده، خطر ازسرگیری پنهانی غنی‌سازی برای تولید سلاح هسته‌ای وجود دارد. با این حال، کمبود متخصصان، فشار تحریم‌ها، و بحران‌های داخلی همچون خشکسالی و نارضایتی اجتماعی، موانعی جدی بر سر این مسیر ایجاد کرده‌اند.
در جمع‌بندی، «مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی» تأکید می‌کند که سرنوشت برنامه هسته‌ای ایران به سه عامل اصلی بستگی دارد: تصمیمات تهران، مسیر دیپلماسی با واشینگتن، و اقدامات اسرائیل. این مرکز هشدار می‌دهد که پنجره فرصت برای جامعه جهانی محدود است و باید با فشار هماهنگ و بازگرداندن بازرسی‌های آژانس، مانع احیای یک برنامه هسته‌ای نظامی در ایران شد.
۱۶ تیر، سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، اعلام کرد مسکو آماده است برای کمک به حل و فصل پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی، اورانیوم با غنای بالا را از ایران دریافت کند و پس از فرآوری و کاهش غنا، آن را به تهران بازگرداند.
اما عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، ۱۱ مرداد گفت از سرنوشت و محل نگهداری فعلی ذخایر اورانیوم ۶۰ درصدی حکومت ایران اطلاعی ندارد اما این ذخایر پیش‌تر در تاسیساتی نگهداری می‌شد که هدف بمباران آمریکا قرار گرفتند.
