علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی سه‌شنبه نهم بهمن در دیدار با جمعی از مسئولان جمهوری اسلامی گفت: «بدانیم پشت لبخندهای دیپلماسی، دشمنی‌ها و کینه‌های پنهانی و باطنی خبیث نهفته است. چشم‌هایمان را باز کنیم و حواسمان باشد که با چه کسی مواجه‌ایم، معامله می‌کنیم و حرف می‌زنیم.»
روز سه‌شنبه، خامنه‌ای در بخشی از صحبت‌هایش خطاب به کارگزاران نظامش گفت که پشت لبخندهای دیپلماتیک «باطن خبیث و دشمنی‌ها و کینه‌های» آمریکا را ببینید و در عین حال از ممنوعیت مذاکره و معامله با آمریکا صحبت نکرد و تنها توصیه کرد که «باید مراقب باشیم که با چه کسی مواجهیم و با چه کسی معامله می‌کنیم و حرف می‌زنیم.»
تلفیق چراغ سبز دادن با ذکر سوابق منفی، شیوه‌ای معمول در موضع‌گیری‌های رهبر جمهوری اسلامی در مورد موضوعات حساس است که به نحوی سخنش را بیان می‌کند که در صورت لزوم، راه برای شانه خالی کردن خودش از بار مسئولیت فراهم باشد.
رهبر جمهوری اسلامی که خود پس از ساقط شدن هواپیمای مسافربری اوکراینی با شلیک موشک‌های سپاه پاسداران به امیرعلی حاجی‌‌‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران نشان فتح اهدا کرده، یکی از نمونه‌های «باطن خبیث و دشمنی‌ها و کینه‌هایِ» آمریکا را این نمونه عنوان کرد: «به کاپیتان ناو آمریکایی که هواپیمای مسافربری ایران با ۳۰۰ سرنشین را سرنگون کرد مدال تشویقی می‌دهند.»
سخنان روز سه‌شنبه رهبر جمهوری اسلامی در شرایطی عنوان شد که طی روزهای اخیر و در پی بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید و تلاش دولت او برای احیای سیاست فشار حداکثری علیه ایران، برخی مقام‌های جمهوری اسلامی از لزوم گفتگوی مستقیم و حصول توافق با ایالات متحده سخن گفته‌اند.
دیپلمات‌های اروپایی نیز هفته گذشته به پایگاه خبری «اکسیوس» گفتند که ایران در مذاکرات اخیر خود با آنها به‌وضوح اعلام کرده است که می‌خواهد مذاکراتی را برای یک توافق هسته‌ای جدید و متفاوت از برجام آغاز کند و منتظر اعلام یک برنامه یا پیشنهاد از سوی ایالات متحده هستند.
الیز استفانیک، نماینده جدید آمریکا در سازمان ملل و مارکو روبیو، وزیر خارجه دولت دونالد ترامپ از فعال‌سازی مکانیسم ماشه علیه ایران حمایت کرده‌اند؛ اقدامی که پیش‌تر قدرت‌های اروپایی نیز از آمادگی خود برای انجام آن خبر دادند که می‌تواند به بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران منجر شود.
به نظر می‌رسد این صریح‌ترین اظهارات خامنه‌ای درباره آمادگی تهران برای مذاکره با ترامپ باشد.
پزشکیان که محتملا از رخصت رهبرش برای مذاکره مطلع بوده است، پیش از سخنرانی خامنه‌ای طبق معمول بر لزوم پرهیز از دودستگی تأکید کرد. این تأکید را می‌توان این گونه تعبیر کرد: بفرمایید، این هم اجازه رهبر! احتیاط که همیشه واجب است.
در حالی که برخی مسئولان رده بالای جمهوری اسلامی از آمادگی برای مذاکره با آمریکا خبر داده‌اند، اما انتقادات درباره مذاکره با آمریکا در درون حاکمیت ایران شدت گرفته است. محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس اسلامی اخیرا با انتقاد به مواضع برخی مقامات درباره مذاکره با دولت ترامپ تاکید کرده است که «مواضع جمهوری اسلامی در موضوع سیاست خارجی را رهبر جمهوری اسلامی تعیین و ابلاغ می‌کند».
سایت رجانیوز، وابسته به جبهه پایداری نتوانست از حرف‌های خامنه‌ای نهی از مذاکره بیرون کشد و مبنا را بر احتیاط گذاشت و با چنین عنوانی سخنرانی خامنه‌ای را بازتاب داد: «واکنش رهبری به پالس‌های دولت پزشکیان برای مذاکره: پشت لبخندهای دیپلماسی، کینه‌های پنهانی نهفته است.»
مقاله تفسیری کیهان، روزنامه مشهور به ارائه تفسیر تند اصول‌گرایانه از موضع رهبر نظام، همین خط را پیش برده و جنبه‌ی احتیاط را برجسته کرده، اما نکته مهم این است که موضع رهبر را منع مذاکره با آمریکا نخوانده است. نویسنده مقاله کیهان با لحن محتاطانه‌ای پرسیده: آنان که امروز ما را به توافق −و توافق جامع− با آمریکا فرامی‌خوانند نوعاً در دو دهه گذشته سردمدار مذاکره با آمریکا بوده و در این راه اختیارات کافی هم داشته‌اند، آنان باید قبل از هر چیز پاسخ دهند که تا اینجای کار، از مذاکره و توافق با آمریکا چه بهره قابل قبولی به کشور رسانده‌اند؟
کیهان تا پیش از این به صورتی قاطع با اصل مذاکره با آمریکا مخالفت می‌کرد، اما کنون پای شرایط را به میان می‌کشد و با نگرانی می‌نویسد: وقتی تجربه ما در مذاکره پیرامون یک سوژه و یا مذاکره پیرامون یک محور با شکست مواجه گردیده است چطور می‌توانیم به موفقیت در تحصیل منافع خود در مذاکره پیرامون همه آنچه آمریکایی‌ها از ما می‌خواهند چشم بدوزیم؟ بحث آمریکا با ما همین الان معلوم است؛ ساخت سلاح‌های مؤثر را متوقف کنید، از حمایت ملت‌هایی که با دفاع از استقلال و حریت خود، مزاحم ما هستند، دست برداشته و آنها را وارد معادلات منطقه‌ای خود نکنید. برنامه هسته‌ای خود را در حد غیرصنعتی و صرفاً نمادین و آموزشی نگه داشته و به رژیم‌های سخت بازرسی برای عدم عبور از این محدوده تن دهید و نُرم‌های بین‌المللی را بدون استثنا در اداره داخلی ایران به کار بگیرید
کیهان در ادامه می‌نویسد: توافق جامع دقیقاً به همین معانی است. بنابراین ما باید قبل از ورود به مذاکره جدید، در داخل تکلیف این موارد را مشخص کنیم. آن وقت پاسخ ما به این مطالبات آمریکا چه منفی باشد و چه مثبت باشد، ورود به مذاکره معنا و مفهوم ندارد. چرا که اگر پاسخ مثبت باشد، مذاکره درباره آنچه قبول کرده‌ایم، بی‌معنا می‌شود و اگر هم منفی باشد و در عین حال وارد مذاکره شویم، تجربه به ما می‌گوید آمریکا تمام ظرفیت و توان خود را بر تحمیل آنچه او می‌خواهد و ما نمی‌خواهیم پای کار می‌آورد، آنگاه ما مثل گذشته، در مذاکره یا به بن‌بست می‌رسیم و یا ناچار می‌شویم به توافقی تن دهیم که از حالا می‌دانیم از یک‌سو تضمینی برای اجرای تعهدات طرف آمریکایی آن وجود ندارد. و از سوی دیگر این توافق مبنای آغاز فشارهای تازه و افزودن بر حجم فشارها از سوی آن می‌شود.
«در داخل تکلیف این موارد را مشخص کنیم»: این یعنی تداوم درگیری‌ها بر سر مذاکره و موضوع‌های آن. اما خامنه‌ای جواز مذاکره را صادر کرده، چون این نگرانی به او منتقل شده که بحران اقتصادی دارد چنان بالا می‌گیرد که رژیم باید هر چه زودتر چاره‌ای بیندیشد.
از سویی عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی شب قبل آن در مصاحبه با شبکه خبری «اسکای نیوز» گفت: «جمهوری اسلامی لزوما با تمام پیشنهادهای آمریکا مخالفت نخواهد کرد.»
وزیر خارجه جمهوری اسلامی، ضمن اشاره به احتمال انجام مذاکرات جدید با واشینگتن گفت، اگرچه ایران آماده شنیدن پیشنهادهای ترامپ است اما برای قانع شدن به شروع مذاکرات جدید، شرایط «بسیار متفاوت و دشوارتر از گذشته» است.
علی خامنه‌ای در حالی از «مراقبت و معامله» سخن گفته است که در پی بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید و برنامه احتمالی دولت او برای احیای سیاست فشار حداکثری بر جمهوری اسلامی، برخی مقام‌های حکومت ایران خواستار گفتگوی مستقیم و توافق با ایالات متحده شده‌اند.
محمد‌جواد ظریف، وزیر پیشین امور خارجه جمهوری اسلامی چندی پیش در مقاله‌ای در نشریه «فارن افرز» نوشته بود، «می‌شود با دولت ترامپ به توافق رسید.»
پایگاه خبری «اکسیوس» نیز هفته گذشته به نقل از دیپلمات‌های اروپایی گزارش داد که جمهوری اسلامی در مذاکرات اخیر خود با آنها به‌وضوح برای آغاز مذاکرات با هدف دستیابی به یک توافق هسته‌ای جدید و متفاوت از برجام ابراز علاقه و اعلام کرده که منتظر پیشنهاد و برنامه ایالات متحده است.
به نظر می‌رسد که مذاکره تهران و واشنگتن در نقطه صفر نباشد. وقتی علنا درباره مذاکره صحبت می‌شود، معمولا به این معناست که زمینه آن فراهم است و ارتباط‌های نخستین برقرار شده است. شرط‌های آمریکا ناروشن است. کنترل برنامه هسته‌ای ایران طبعا شرط اول است. چارچوب کار هنوز روشن نیست. برنامه موشکی هم به دنبال آن مطرح می‌شود. شرط عدم دخالت دولت ایران در امور منطقه هم مطرح است.
بعید است که مذاکره به زودی علنی شود و با دستور کار روشن پیش رود. جمهوری اسلامی در این موارد پنهانکاری و ابهام را ترجیح می‌دهد. ترجیحش محتملاً حالتی است که فشارهای تحریمی بالا نگیرد و بلکه کم شود، و بتواند نفتش را بفروشد. اینکه آمریکا چه کند به موضع اسرائیل و عربستان هم بستگی دارد.
