خبرگزاری رویترز روز چهارشنبه ۸ ژانویه برابر با ۱۹ دی‌ماه با انتشار گزارشی به نقل از سه مقام ایرانی و یک منبع چینی که نامشان فاش نشده، نوشت که ایران در حال تلاش برای بازگرداندن ۲۵ میلیون بشکه نفت از چین است که در پی تحریم‌های اعمال‌شده از سوی دولت دونالد ترامپ، از شش سال پیش تا کنون در بنادر چین سرگردان مانده‌اند.
ترامپ از ۲۰ ژانویه به کاخ سفید بازمی‌گردد و برخی ناظران و تحلیلگران می‌گویند که او احتمالا تحریم‌های جدیدی را علیه صادرات نفت ایران وضع خواهد کرد تا درآمدهای نفتی تهران را کاهش دهد؛ مشابه با اقدامی، که او در دوره پیشین ریاست جمهوری‌اش در آمریکا انجام داده بود.
تحریم‌های اعمال‌شده علیه جمهوری اسلامی در دور قبلی ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ باعث شد تا صادرات روزانه نفت جمهوری اسلامی از ۲.۵ میلیون بشکه به کمتر از ۳۵۰ هزار بشکه کاهش یابد.
چین که می‌گوید تحریم‌های یک‌جانبه علیه ایران را به رسمیت نمی‌شناسد، در سال‌های اخیر حدود ۹۰ درصد از صادرات نفت ایران را با تخفیف‌های ویژه‌ای خریداری کرده است و به این ترتیب، پالایشگاه‌های چین از این طریق میلیاردها دلار سود برده‌اند.
رویترز در ادامه ارزش نفت سرگردان ایران در بنادر چین را ۱.۷ میلیارد دلار اعلام کرده و افزوده است که این موضوع نشان‌دهنده چالش‌های تهران برای فروش نفت خود حتی در چین است.
مقام‌های ایرانی به درخواست رویترز برای ارائه توضیح در این زمینه پاسخ ندادند. در سوی دیگر اما وزارت امور خارجه چین درباره نفت سرگردان ایران در بنادر این کشور تنها به گفتن این موضوع بسنده کرد که همکاری میان تهران و پکن، مشروع است.
بر پایه این گزارش، به رغم تحریم‌های گسترده جهانی علیه ایران اما جمهوری اسلامی با تکیه بر نفکتش‌های موسوم به “ناوگان سایه”، تجارت جهانی گسترده‌ای را در زمینه صادرت نفت ایجاد کرده است. در این بین، عمده نفت صادراتی ایران به چین، به عنوان نفتکش‌ها و محصولاتی غیرایرانی در بنادر چین به ثبت می‌رسند.
دو منبع آشنا به این محموله‌ها به رویترز گفته‌اند که شرکت ملی نفت ایران این محموله‌ها را در زمان معافیت‌های اعطاشده توسط ترامپ به بنادر چین تحویل داد و از این رو، محموله‌های مزبور “به نام ایران به ثبت رسیدند.”
به گفته این منابع که نامشان فاش نشده، شرکت ملی نفت ایران این محموله‌ها را در مخازنی اجاره‌ای در بنادر دالیان و ژوشان در شرق چین انبار کرد. اجاره این مخازن به شرکت ملی نفت ایران با هدف فروش نفت در چین یا ارسال آن به سایر خریداران در منطقه، امکان‌پذیر بوده است.
اما به گفته سه نفر از چهار منبع رویترز، ترامپ در اوایل سال ۲۰۱۹ معافیت‌ها را لغو کرد و در نتیجه آن، نفت ایران هرگز موفق نشد خریداری پیدا کند و به این ترتیب، نفت ایران در این مخازن سرگردان باقی مانده‌اند.
به گفته یکی از این سه منبع ایرانی، مخازن نفت در دالیان توسط شرکت PDA Energy نگهداری می‌شود و این شرکت از ایران خواسته “بیش از ۴۵۰ میلیون دلار” هزینه ذخیره‌سازی نفت از سال ۲۰۱۸ تا کنون را بپردازد. در ژوشان، مخازن توسط اپراتور ذخیره‌سازی خصوصی به نام CGPC اداره و نگهداری می‌شود.
یکی از منابع ایرانی مطلع می‌گوید که در هفته‌های اخیر مذاکرات بین مقامات ایرانی و اپراتورهای ذخیره‌سازی چینی در مورد پرداخت هزینه‌های ذخیره‌سازی و همچنین شرایط لازم برای آزادسازی نفت با جدیت بیشتری در جریان است چرا که جمهوری اسلامی در آستانه بازگشت ترامپ به کاخ سفید، از احتمال تشدید تحریم‌ها توسط دولت جدید آمریکا به شدت نگران است.
طبق گفته این منبع ایرانی، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در ماه دسامبر به پکن سفر کرد و در مذاکراتش با طرف‌های چینی، “پیشرفت‌هایی” در مورد نفت سرگردان ایران داشته است. این منبع، از ارائه جزئیات بیشتر در این خصوص خودداری کرد.
پس از پایان ریاست جمهوری دونالد ترامپ در سال ۲۰۲۱ و در پی روی کارآمدن جو بایدن در این کشور، جمهوری اسلامی رفته‌رفته توانست بر میزان صادرات نفت خود بیافزاید؛ طبق آمارها ایران سال گذشته روزانه به طور متوسط یک و نیم میلیون بشکه نفت صادر کرد.
در یکی از جدیدترین تحولات در خصوص نفتکشهای ناوگان سایه ایران، وزارت خزانه‌داری روز ۳۰آذرماه ۱۲ فرد و نهاد، از جمله رئیس بانک مرکزی یمن در صنعا را تحریم کرد. مقامات آمریکایی گفته‌اند که تحریم‌شدگان در قاچاق سلاح، پول‌شویی، انتقال غیرقانونی نفت و صنایع پتروشیمی ایران به نفع حوثی‌ها نقش داشته‌اند.
این وزارتخانه توضیح داده که هدف از این تحریم‌ها “اعمال فشار بر ناوگان دریایی پنهان” ایران است که از روش‌های مختلفی برای پنهان کردن تجارت نفت خود استفاده می‌کنند.
وزارت خزانه‌داری آمریکا در بیانیه خود یادآور شده است که شرکت‌ها و نفتکشهای موجود در دور زدن تحریم‌های غیرقانونی و فروش نفت خام و دیگر محصولات پتروشیمی ایران کمک کرده‌اند.
یک روز پیش از تحریم‌های تازه آمریکا خبرگزاری رویترز در گزارشی به نقل از ۱۲ منبع غربی، امنیتی و داخلی ایران فاش ساخت که سپاه با ایجاد شرکت‌های پوششی، معاملات نفتی با خریداران چینی را تسهیل کرده است.
