ما را به دم پیر نگه نتوان داشت
در حجره ی دلگیر نگه نتوان داشت
آن را که سرزلف چون زنجیر بود
در خانه به زنجیر نگه نتوان داشت
هشتم مارس امسال، صد و چهاردهمین سالی ست که اندیشه ی شکل گیری «روز جهانی زن» در شهر نیویورک آمریکا متولد شد. روزی که بیش از پانزده هزار زن که بیشتر زنان کارگر وگروه هایی از زنان فمنیست و برابری خواه بودند، در شهر نیویورک دست به تظاهرات زدند. خواست اولیه این زنان، حق رای، و کار کمتر و دستمزد بیشتر برای کارگران بود. دو سال بعد از آن، زنان فمنیست هفده کشور جهان در کنفرانسی گرد هم آمدند و خواستار برگزاری سالانه روز زن شدند. پیشنهاد همزمانی این روز با تظاهرات زنان نیویورک را خانم کلارا زتکین فمنیست ـ سوسیالیستِ پرتلاش آن روزگار، مطرح کرد.
اما نام گذاری این روز بدان معنا نیست که مبارزه برای «برابری و آزادی» زنان از 114 سال پیش شروع شده باشد. گذشته از تلاش ها و حتی تظاهراتی که هر چندین سال یکبار زنان آمریکایی و اروپایی، و برخی کشورهای دیگر از دهه های اول قرن نوزدهم داشتند، تاریخ جهان شهادت می دهد که زنان از شروع دوره ی برده داری، که استثمار انسان به طور کلی و استثمار زن به طور خاص آغاز شد، تا همین قرن بیست و یکم و همین امروز و اکنون، برای خواست های طبیعی و انسانی خویش تلاش و مبارزه کرده اند. البته نه همیشه با شیوه ها و مفاهیمی امروزین، که با زبان ها و شیوه های ساده دیگری؛ درست همانند بردگان،که نه در قرن نوزدهم که قرن های قرن برای آزاد شدن از بردگی تلاش کرده اند.
یکی از کشورهایی که زنان اش، به ويژه، بیش از 1400 سال است که برای به دست آوردن اندکی آزادی تلاش کرده اند زنان ایران اند. زنانی که ناگهان از جامعه ای که از پیشرفته ترین کشورها بود، و آن ها (به نسبت زمانه ی موجود) از خوشبخت ترین زنان آن روزگار؛ ناگهان به اعماق بدبختی و عقب ماندگی و ذلت فرو افتادند.
فروپاشی امپراتوری ساسانیان به دست اعراب مسلمان اگر چه برای ایران و ایرانی فاجعه ای هولناک بود؛ اما کاملا روشن است که این فاجعه زنان را بسیار بیش از مردها از نظر فرهنگی هدف قرار داده بود.
زنان ایران ظرف 1400 سال جز در دوره هایی خاص از جمله دوران مغول ها، که در مورد زنان قوانینی نسبتا پییشرفته تر از قوانین اعراب مسلمان داشتند، و آن ها می توانستند گاه اندک آزادی هایی داشته باشند. آزادتر بپوشند، آزادتر در اجتماعات ظاهر شوند و حتی مشاغلی حکومتی به دست آورند، و زمان هایی کوتاه در دوران صفویه ی قبل از شیعی شدن، و بالاخره چند دهه در دوران پهلوی ها که صاحب حقوق با ارزشی شدند؛ مدام با واپسگرایی و تبعیض و نابرابری جنگیده اند.
بدون تردید بدترین دورانی که زنان ایران داشته اند همین 43 سال دوران حکومت اسلامی ست؛ زیرا پسرفت موقعیت زن ایرانی از نظر قانونی در این دوره، در مقایسه با پیشرفت های زنان در بسیاری از کشورها، عمیق بودن این فاصله ها را بیشتر نشان می دهد و طبعا بیشتر آزاردهنده هستند؛به ويژه وقتی حقی را که داشته ای از تو بگیرند، لطمه آن بیشتر از نداشتن حقی ست که در تلاش برای گرفتن اش هستی.
با این حال زنان دانا و آزاده ایران، همچنان چون مادرانشان در دوران های تلخ و سخت، مدام در حال باز کردن زنجیرهایی هستند که قیبله ای پیر دل و تاریک ذهن بر دست و پای آن ها پیچیده اند.
توان شان فزون باد!
روز جهانی زن بر همه ی باورمندان به آزادی زن خجسته باد
مارچ 2022
