در حالی که از ابتدای شیوع کرونا در ایران و بر اساس پیشبینیهای انجامشده در خصوص آسیبهای اقتصادی ناشی از کرونا و مشکلات اقتصادی، بسیاری بر ضرورت مداخلهی نهادهای زیرنظر رهبری من جمله کمیتهی امداد، و هلدینگهای آستان قدس رضوی و ستاد اجرایی در رفع بخشی از این مشکلات اقتصادی و حمایت از دولت برای رفع این مشکلات تاکید داشتند، سپاه پاسداران از تشکیل قرارگاه امام حسن مجتبی با هدف حمایت و رسیدگی به گروههای آسیبدیده و آسیبپذیر خبر داده است.
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هدف از این اقدام را عمل به فرمان رهبری در خصوص برگزاری رزمایش گسترده برای همدلی و کمک به مردم در شرایط سخت شیوع کرونا عنوان کرده است.
این قرارگاه به ابتکار سپاه و با همکاری بنیاد مستضعفین، ستاد اجرایی آستانقدس، ستاد اجرایی فرمان امام ، کمیتهی امداد، بسیج و وزارت صمت تشکیل شده است، و در اولین جلسه این قرارگاه که در روز سهشنبه تشکیل شده است، وزیر صنعت، معدن و تجارت، رئيس بنیاد مستضعفان، رئیس ستاد اجرایی فرمان امام، رئیس کمیته امام خمینی و رئيس سازمان بسیج مستضعفین حضور داشته و درباره چگونگی سیاستگذاری، برنامهریزی و سازماندهی و اجرای برنامههای کمک به نیازمندان و فقرا برنامهریزی کردهاند.
این اقدام در حالی صورت میگیرد که در تمام دنیا متولی اصلی اقدامات حمایتی برای کاهش مشکلات اقتصادی ناشی از شیوع کرونا و تعظیلیهای اقتصادی ناشی از ان به عهده دولت گذاشته شده است.
به گفتهی کارشناسان، تعدد مراکز امدادرسانی در شرایطی که به گفته خود مقامهای حکومتی منابع مالی کشور محدود است نه تنها کمکی به بهبود شرایط اقتصادی آسیبدیدههای اصلی نمیکند بلکه میتواند به علت عدم برنامهریزی یکپارچه در زمینهی امدادرسانی، منابع کشور را نیز به هدر رود.
گرچه وزیر صمت نیز از اعضای قرارگاه امام حسن مجتبی است، اما به گفتهی تحلیلگران وزیر صمت نمیتواند نمایندهی دولت در امر امدادرسانی به خانوادهها و گروههای نیازمند تلقی شود. اطلاعات مربوط به این اشخاص و نهاد اصلی تصمیمگیرنده دربارهی نحوهی توزیع کمکهای حمایتی دولت، وزارت رفاه است و عدم حضور وزارت رفاه در این فرایند برنامهریزی، همان تداخل در وظایف و عدم یکپارچگی در امدادرسانی است که به عنوان پیامد این اقدام مطرح شده است. این در حالی است که در این قرارگاه، بسیج به عنوان مناسبترین متولی و مرجع برای شناسایی افراد نیازمند با استفاده از ظرفیتهای محلهمحور در نظر گرفته و معرفی شده است.
همین رویکرد و انتخاب بسیج به عنوان متولی تشخیص گروههای دریافتکنندهی خدمات، به گفتهی تحلیلگران از همین آغاز تاییدکنندهی این فرضیه است که سرمایهی هنگفتی که از طریق این نهادهای اقتصادی احتمالا برای این کار اختصاص خواهد یافت، به خاطر برنامهریزی هیاتی و شبهخیریهای به هدر خواهد رفت.
با این وصف بسیاری مشارکت ستاد اجرایی و دیگر نهادهای حمایتی و هلدینگهای عطیم مانند آستانقدس در امر حمایت از مردم در شرایط کرونایی را فینفسه مفید میدانند و تاکید دارند اگر این اقدامات در غالب یکپارچهتری صورت میپذیرفت میتوانست آثار مثبت بیشتری نیز به همراه داشته باشد.
در عین حال نحوهی امدادرسانی این قرارگاه در نخستین روزهای فعالیت خود نیز انتقادات زیادی را به دنبال داشته است.
با تصمیمگیری قرارگاه قرار شده است بستههای حمایتی از طریق بسیج و با برچسب نهاد مربوطه به خانوادههای نیازمند داده شود.
برخی از تحلیلگران بر اساس نحوهی برنامهریزی قرارگاه عنوان میکنند که هدف از این اقدام نه کمک به افراد و گروههای آسیبدیده از کرونا، بلکه انجام اقدامات تبلیغاتی به بهانهی شیوع کرونا و کمک به افراد محروم جامعه با هدف اقدامات تبلیغاتی برای پیشبرد اهداف سیاسی بعدی و ثانوی است.
در همان حال حیدری نماینده مجلس نیز در واکنش به تشکیل این قرارگاه عنوان کرده است که بنیاد مستضعفان، ستاد اجرایی فرمان امام و آستانها متعلق به ملت هستند و دارایی آنها متعلق به مردم است و آنها باید بدون اینکه سر مردم منت بگذارند باید صادقانه و داوطلبانه داراییهای خود را در اختیار مردم قرار دهند.
وی همچنین تاکید کرده است استفاده از دارایی این هلدینگها حتی در شرایط شیوع کرونا نیز نیازمند دستور علی خامنهای است. وی از آیتالله خامنهای خواسته است با برداشت از این اموال موافقت کند. حیدری با کنایه به نزدیکان بیت آیتالله خامنهای گفته است کسانی که به آیتالله خامنهای مشاوره میدهند، توجه داشته باشند که امروز بحث نظام و حاکمیت مطرح است.
بنا به گفتهی حیدری با توجه به شرایط اقتصادی نامناسب در کشور و با توجه به کاهش قیمت و صادرات نفت، و کاهش شدید منابع درآمدی دولت، لازم است که نهادهایی که منابع مالی خوبی دارند به کمک دولت و مردم بیایند.
در همین حال مسیح مهاجری نیز پیش از این با انتشار یادداشتی در روزنامهی جمهوری اسلامی بر ضرروت مداخلهی قدرتهای مالی کشور شامل ستاد اجرائی فرمان امام، بنیاد مستضعفان و آستان قدس رضوی که امکانات و منابع مالی گستردهای در اختیار دارند، تاکید کرده بود. وی یادآور شده بود اگر این نهادها وارد عرصهی کمک به اقشار آسیبدیده از کرونا شوند، مشکلات مردم در کوتاهترین زمان و به صورت کامل برطرف خواهد شد.
وی تاکید کرده بود اقدامات جزيی این نهادها مثل پرداخت یک میلیون تومان کمک نقدی یا کمک به افراد حاشیهنشین و غیره مرتفعکنندهی مشکلات نیست. او تاکید کرده بود با توجه به توانایی اقتصادی عظیم این نهادها آنها میتوانند بدون محدودیت وارد عمل شوند و بخش بزرگی از مشکلات را رفع کنند.
این اولین بار نیست که بر ضرورت استفاده از منابع این نهادها برای حمایت از مردم تاکید میشود. تاکنون بارها و در شرایطی که کشور مکررا در شرایط دشوار اقتصادی قرار داشته و همچنین با وجود تعداد زیاد نیازمندانی که در کشور وجود دارند، بارها بر ضرورت استفاده از این منابع برای کاهش مشکلات اقتصادی دولت و نیز امدادرسانی به عموم مردم تاکید شده است.
اما این نهادها نه تنها تاکنون اقدام قابل توجهی در ابن خصوص انجام ندادّدهاند، بلکه با عدم پرداخت مالیات و در همان حال استفاده از منابع عمومی کشور، بار مالی نیز برای کشور، دولت و مردم تولید میکنند.
در عین حال بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران تاکنون بارها تاکید کردهاند این نهادها با در اختیار داشتن منابع عظیم اقتصادی قادر هستند بخش مهمی از مشکل اشتغال در کشور را نیز که به یک مساله مزمن در کشور تبدیل شده مرتفع کنند.
اما واقعیت از نظر شماری از تحلیلگران این است که رویکردهای سیاسی و جهتگیریهای سیاسی در کشور همواره مانع از این برنامه ریزیها شده است. گرچه این نهادها از همان ابتدا اساسا برای رفع مشکلات اقتصادی عامهی مردم و کمک به رفع مشکلات عمومی کشور در زمینه اقتصادی ایجاد شدهاند