پس از کمتر از دو ماه از سرنگونی بشار اسد، رئیس‌جمهوری مخلوع سوریه، «اداره عملیات نظامی» این کشور احمد الشرع را به عنوان رئیس دولت انتقالی منصوب کرد.
این تصمیم در جریان «کنفرانس اعلام پیروزی انقلاب سوریه» که شامگاه چهارشنبه در دمشق با حضور رهبران گروه‌های مسلح عضو اداره عملیات نظامی برگزار شد، اعلام شد.
خبرگزاری رسمی سانا به نقل از سرهنگ حسن عبدالغنی، سخنگوی بخش عملیات نظامی دولت جدید سوریه، اعلام کرد که این تصمیم در نشست نیروهای شورشی اتخاذ شده است. با این حال، هنوز مشخص نیست که روند انتخاب الشرع چگونه انجام شده است.
الشرع که پیشتر با نام ابو محمد جولانی شناخته می‌شد، رهبر گروه هیئت تحریر الشام است؛ گروهی که در حمله برق‌آسای ماه دسامبر، حکومت بشار اسد را سرنگون کرد. این گروه پیشتر با القاعده ارتباط داشت، اما مدتی است که از این سازمان اعلام برائت کرده است. در سال‌های اخیر، الشرع تلاش کرده خود را چهره‌ای میانه‌رو و مدافع حقوق اقلیت‌ها و زنان نشان دهد.
ایالات متحده که پیشتر برای بازداشت احمد الشرع ۱۰ میلیون دلار جایزه تعیین کرده بود، ماه گذشته این جایزه را لغو کرد. این تصمیم پس از آن اتخاذ شد که یک هیئت آمریکایی در دمشق با او دیدار کرد. باربارا لیف، مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا در امور خاورمیانه پس از این دیدار الشرع را فردی «عملگرا» توصیف کرد.
الشرع که در جلسه روز چهارشنبه با لباس نظامی حاضر شده بود، بر «وظایف سنگین و مسئولیت بزرگ» دولت جدید تاکید کرد. او در ویدیویی که ساعاتی بعد منتشر شد، گفت: «اگر فاتحان پس از پیروزی دچار غرور شوند و نعمت خدا را از یاد ببرند، به ظلم و استبداد کشیده خواهند شد.»
احمد الشرع در این جلسه گفت که اولویت اول سوریه پر کردن خلاء در دولت «به روشی مشروع و قانونی» است. او افزود که صلح مدنی باید از طریق عدالت انتقالی و جلوگیری از نمایش انتقام حفظ شود، نهادهای دولتی به‌ویژه نیروهای نظامی و امنیتی بازسازی شوند و زیرساخت‌های اقتصادی توسعه یابد.
شرع متعهد شده است که در فرآیند انتقال سیاسی از جمله اقدامات لازم برای تشکیل یک کنفرانس ملی، یک دولت فراگیر و برگزاری انتخابات نهایی را آغاز کند. او گفته است که این فرآیند ممکن است چهار سال به طول بینجامد.
پس از اعلام این خبر، مردم دمشق و دیگر شهرهای سوریه با تجمع در خیابان‌ها بوق زدن و با تیراندازی هوایی این رویداد را جشن گرفتند. بسیاری از شهروندان از انتخاب الشرع حمایت کردند.
با این حال، برخی دیگر نسبت به نحوه انتخاب الشرع و ابهام درباره گام‌های بعدی انتقاد کردند. محمد سلیم الخطیب، یکی از اعضای ائتلاف ملی انقلاب و نیروهای مخالف سوریه که از مخالفان اسد در تبعید تشکیل شده، گفت: «مشکل در تصمیمات نیست، بلکه در زمان‌بندی، وعده‌های قبلی و سردرگمی در اجرای آن‌هاست.»
فواز جرجس، استاد روابط بین‌الملل در دانشگاه اقتصاد لندن، به رویترز گفت: «این اعلامیه موقعیت احمد الشرع را به‌عنوان حاکم قدرتمند سوریه رسمیت بخشیده است. برداشت من این است که هیئت تحریر الشام و احمد الشرع قصد دارند حاکمیت اسلام‌گرای تک حزبی را در این کشور تحکیم کنند.»
قطر، نخستین کشوری بود که از این خبر استقبال کرد. این کشور تاکید کرد که این اقدامات می‌تواند زمینه را برای انتقال مسالمت‌آمیز قدرت از طریق یک روند سیاسی جامع فراهم کند. در مقابل کشورهای غربی که پس از سقوط اسد در تلاش برای برقراری مجدد روابط با دمشق بوده‌اند، نسبت به حاکمیت اسلام‌گرایان جدید در سوریه تردید دارند.
سرهنگ حسن عبدالغنی، سخنگوی دولت جدید روز چهارشنبه اعلام کرد که قانون اساسی سوریه که در سال ۲۰۱۲ و در دوران حکومت بشار اسد تصویب شده بود، لغو شده است. او گفت که احمد الشرع اختیار خواهد داشت تا یک شورای قانون‌گذاری موقت تشکیل دهد تا زمان تدوین قانون اساسی جدید، وظایف تقنینی را بر عهده بگیرد.
عبدالغنی همچنین اعلام کرد که تمام گروه‌های مسلح در کشور منحل شده و در ساختارهای دولتی ادغام خواهند شد.
پس از سقوط اسد، گروه هیئت تحریر الشام به قدرت مسلط در کشور تبدیل شده و یک دولت موقت تشکیل داده است که بیشتر اعضای آن از مقامات محلی سازمانی هستند که پیشتر این گروه در استان تحت کنترل خود در ادلب اداره می‌کرد.
مقامات دولت موقت وعده داده‌اند که روندی فراگیر برای تشکیل دولت و تدوین قانون اساسی جدید آغاز خواهد شد. آنها از برگزاری یک کنفرانس گفت‌وگوی ملی خبر داده و اعلام کرده‌اند که تمام گروه‌های سوری در این فرایند مشارکت داده خواهند شد، اما تاکنون تاریخی برای این نشست تعیین نشده است.
با فروپاشی ارتش سوریه پس از سرنگونی اسد، الشرع خواستار تشکیل یک ارتش ملی واحد و نیروهای امنیتی جدید شده است. با این حال، ابهامات زیادی درباره نحوه ادغام گروه‌های شورشی سابق که هر یک رهبران و ایدئولوژی‌های خاص خود را دارند، وجود دارد.
اما چالش پیچیده‌تر، وضعیت نیروهای کرد تحت حمایت آمریکا است. این نیروها از آغاز جنگ داخلی سوریه، یک منطقه خودمختار را در شمال این کشور ایجاد کردند. آنها هرگز به طور کامل نه در کنار حکومت اسد قرار گرفتند و نه با شورشیانی که به دنبال سرنگونی او بودند، متحد شدند. از زمان سقوط اسد، درگیری‌ها میان نیروهای کرد و گروه‌های مسلح مورد حمایت ترکیه که با هیئت تحریر الشام متحد شده‌اند، شدت گرفته است.
نیروهای دموکراتیک سوریه که تحت رهبری کردها قرار دارند، در نشست روز چهارشنبه گروه‌های مسلح سوری شرکت نداشتند و تاکنون واکنشی از سوی این گروه منتشر نشده است.
در همین حال، اسعد الشبانی، وزیر خارجه جدید سوریه و از مقامات ارشد هیئت تحریر الشام، در نشست سالانه مجمع جهانی اقتصاد در داووس اعلام کرد که سوریه در آغاز مرحله بازسازی پس از یک جنگ داخلی ویرانگر است و برای پیشبرد این روند به کمک جامعه بین‌المللی نیاز دارد.
