صدور حکم اعدام برای توماج صالحی، هنرمند معترض از سوی دادگاه انقلاب اصفهان، موجی از واکنش‌ها و اعتراضات گسترده در میان چهره‌‌ها و فعالان سیاسی، فرهنگی، هنری و حقوق بشری را به دنبال داشته است.
این واکنش‌ها در پی آن صورت می‌گیرد که امیر رئیسیان، وکیل توماج صالحی، روز چهارشنبه پنجم اردیبهشت ماه در گفت‌وگو با شبکه شرق اعلام کرد که دادگاه انقلاب، در اقدامی “بی‌سابقه”، حکم دیوان عالی در خصوص لغو حکم دادگاه بدوی برای توماج صالحی را “ارشادی” دانسته و موکل او را “به اتهام افساد فی‌الارض، به اشد مجازات یعنی اعدام” محکوم کرده است.
وکیل توماج صالحی شایعات درباره «عفو» یا «تخفیف» مجازات توماج صالحی را تکذیب کرد، با این حال گفت که دادگاه بدوی در حکمش قید کرده است که «با توجه به جوانی متهم، از کمیسیون عفو درخواست یک درجه تخفیف دارد». به قول امیر رئیسیان، این اقدام شعبه ۱ دادگاه انقلاب اصفهان نیز عجیب بود، چون می‌توانست «با توجه به احراز کیفیات مخففه»، حکمی جز اعدام برای توماج صادر کند.
نکته عجیب‌تر این است که دادگاه بدوی برای مجازات اعدام، حکم تکمیلی هم در نظر گرفته و توماج را به دو سال ممنوعیت خروج از کشور، دو سال ممنوعیت از فعالیت‌های هنری و شرکت در کلاس‌های مدیریت رفتار و مهارت دانش دادگستری اصفهان محکوم کرده و مجازات تعلیقی توماج صالحی را نیز قابل اجرا خوانده است.
در پی اعلام این خبر، موج گسترده‌ای از اعتراضات در شبکه‌های اجتماعی و همچنین در میان چهره‌های مطرح داخل و خارج از کشور به راه افتاد.
کاربران فضای مجازی در شبکه‌های اجتماعی با استفاده از هشتگ “توماج صالحی” اعتراض و انزجار خود را نسبت به صدور این حکم برای این هنرمند معترض اعلام کردند.
بر اساس تصاویر منتشر شده از شبکه‌های اجتماعی از جمله توییتر و اینستاگرام، مردم معترض با نوشتن نام توماج صالحی و همچنین بخش‌هایی از متن اشعار آهنگ‌های اعتراضی او بر روی دیوارها خشم و اعتراض خود را در قبال صدور این حکم اعلام کردند.
ودانت پاتل، معاون سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، ضمن محکوم کردن حکم صادره علیه توماج صالحی، هنرمند معترض، آن را نمونه دیگری از نقض هولناک و فراگیر حقوق بشر توسط رژیم در ایران دانست.
پاتل روز چهارشنبه ۵ اردیبهشت در کنفرانس خبری این وزارتخانه از توماج صالحی به عنوان کسی که «قبلاً با شکنجه و سایر رفتارهای خشن و بازداشت مواجه بوده است» یاد کرد و گفت که آمریکا استفاده «رژیم ایران از حکم اعدام به عنوان ابزاری برای سرکوب حقوق بشر و آزادی‌های اساسی مردم» را محکوم می‌کند.
او در پاسخ به پرسشی درباره اقدامات احتمالی آمریکا در عرصه جهانی برای جلوگیری از اجرای این حکم، بدون پرداختن به جزئیات گفت که ابزارهای مختلفی برای اعمال فشار بر جمهوری اسلامی به منظور مقابله با نقض جدی و فاحش حقوق بشر وجود دارد.
شاهزاده رضا پهلوی هم در پستی نوشت: جمهوری اسلامی، توماج صالحی، خواننده رپ مخالف خود را به اعدام محکوم کرده است. این رژیم از همان آغازش، با هنرمندان، به‌ویژه با هنرمندانی که از استعداد خود برای دفاع از آزادی ایران استفاده کرده‌اند، در ستیز بوده است.
من از جامعه جهانی به‌ویژه از هنرمندان در سراسر جهان می‌خواهم که صدای توماج باشند و برای لغو فوری این حکم شرم‌آور و آزادی بدون محدودیت او از زندان تلاش کنند.
آبرام پیلی، معاون نماینده آمریکا در امور ایران، در حساب ایکس خود نوشت: ما به شدت حکم اعدام توماج صالحی و حبس پنج ساله سامان یاسین، خواننده رپ کُرد ایرانی را محکوم می‌کنیم و خواهان آزادی فوری آنها هستیم. اینها جدیدترین نمونه‌های سوء استفاده وحشیانه رژیم از شهروندان خود، بی‌اعتنایی به حقوق بشر و ترس از تغییر دموکراتیکی است که مردم ایران خواهان آن هستند.
گوهر عشقی، مادر ستار بهشتی وبلاگ‌نویسی که در زندان کشته شد، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت:امروز شنیدم فرزند دلیر و بیدار مغزم توماج صالحى از طرف دادگاه فاسد انقلاب اصفهان به اعدام محکوم شده است. همان‌طور که قبلا گفتم، رژیم خامنه‌ای جلاد به سیم آخر زده است.
او افزود: فرزندانم! در برابر این حکم ننگین سکوت نکنید! اینها می‌خواهند شما را بترسانند و کشور را به قبرستان بزرگ تبدیل کنند! توماج، فرزندِ همه مردم ایران است. امروز وظیفه ما اعتراض به این حکم بی‌رحمانه از هر طریق ممکن است!
گوهر عشقی نوشت: اگر اوباش حکومتی خواستند این حکم ننگین را اجرا کنند به خیابان‌ها بریزید و نگذارید فرزند انقلاب مهسا قربانی کینه این رژیم منحوس شود. من هم در کنار شما خواهم بود و در هر تحصن و تظاهراتی شرکت خواهم کرد! بیایید صدای توماج صالحی باشیم! مادر همه شما.
کیهان کلهر، موسیقی‌دان برجسته ایرانی، در واکنش به صدور حکم اعدام برای توماج صالحی در حساب اینستاگرام خود نوشت: توماج صالحی باید آزاد گردد، سکوت ما یعنی حمایت از ظلم و ظالم.
مهدی یراحی، خواننده معترضی که خود نیز به علت مخالفت با جمهوری اسلامی مدتی را در حبس گذراند نوشت: خبر حکم اعدام توماج صالحی از فرط بی‌بنیادی به کمدی سیاه می‌ماند. برادرم را بدون قیدوشرط آزاد کنید که دود این آتش چشمان‌تان را خواهد سوزاند.
در خارج از ایران هم ایرانیان در شهرهای فرانکفورت آلمان و پاریس فرانسه با برگزاری تجمعات اعتراضی خواستار لغو حکم اعدام و آزادی توماج صالحی شدند.
جان دیلی رپر سرشناس آلمانی در واکنش به حکم «بی‌اساس» توماج صالحی نوشت: ما همه باید صدای توماج باشیم، همه.
یه وان ری، کفیل سیاسی توماج صالحی، در بیانیه‌ای حکم اعدام صادره برای توماج صالحی را «پوچ و غیرانسانی» خواند و اعلام کرد که چنین حکمی «هیچ مبنایی در حاکمیت قانون ندارد» و «غیرقابل قبول» است.
هلموت برندشتتر، نماینده پارلمان اتریش و دیگر کفیل توماج صالحی هم در واکنش به صدور حکم اعدام او با انتشار ویدیویی گفت سکوت اختیار نکنید. به هر شکل ممکن مانند فعالیت در رسانه‌های اجتماعی برای حمایت از توماج و همه زندانیان سیاسی قیام کنید.
او افزود: وزیر خارجه اتریش باید این پیام را به سفیر جمهوری اسلامی در اتریش برساند که ما نقض حقوق بشر به این شکل در ایران را تحمل نخواهیم کرد.
توماج صالحی در حال حاضر در زندان دستگرد اصفهان زندانی است. پیش از این، جلسه رسیدگی به اتهامات او در ارتباط با پرونده سال ۱۴۰۱، در روز پنجشنبه ۳۰ فروردین در شعبه اول دادگاه انقلاب اسلامی اصفهان با اضافه کردن دو اتهام مبنی بر “اجتماع و تبانی، و معاونت در بغی” برگزار شده بود.
توماج صالحی با رد اتهامات یاد شده و “غیرقانونی” خواندن دادگاه، اعلام کرده بود که این محاکمه “نه بر اساس قانون، بلکه به خواست نهادهای اطلاعاتی” انجام شده است.
تیرماه سال پیش، دادگاه انقلاب اسلامی اصفهان، توماج صالحی را به اتهام افساد فی‌الارض در پرونده سال ۱۴۰۱، به “شش سال و سه ماه حبس” محکوم کرده بود. اگرچه دیوان عالی کشور حکم صادره را لغو کرد، اما به گفته وکیل او حتی پس از نقض این حکم در دیوان عالی کشور و لزوم حذف دو عنوان اتهامی مذکور، دادگاه انقلاب پرونده توماج صالحی را به دادسرای اصفهان بازگردانده بود.
در ادامه این جریانات و اعتراضات جهانی، صبح روز پنجشنبه، ۶ اردیبهشت، مرکز رسانه قوه قضائیه ظاهرا در واکنش به اعتراضات داخلی و بین‌المللی اطلاعیه‌ای منتشر کرد که بر اساس آن حکم توماج صالحی، “بدوی” است و او “به دلیل اظهار ندامت و پشیمانی و همکاری، مستحق تخفیف” شناخته شده است. این اطلاعیه می‌گوید که صالحی در صورتی مشمول این “تخفیف” می‌شود که تقاضای فرجام‌خواهی کند و پس از آن اگر دیوان عالی کشور حکم را تایید کرد موضوع تخفیف مجازات در کمیسیون عفو و بخشودگی بررسی خواهد شد.
اطلاعیه قوه قضائیه به گونه‌ای است که گویی این پرونده در دیوان عالی کشور بررسی نشده است، در حالی که در دو روز گذشته تمامی بحث‌ها واعتراضات در مورد حکم اعدام صالحی به اقدام بی‌سابقه یک دادگاه بدوی در بی‌اعتنایی به نظر دیوان عالی کشور و نقض حکم اعدام در این نهاد متمرکز بوده است.
بنا به اطلاعیه قوه قضائیه، موضوع حکم اعدام برای صالحی همچنان معتبر است، ولی ظاهرا زیر فشار داخلی و بین‌المللی بدون توضیح در باره اقدام بی‌سابقه دادگاه بدوی جایی را برای نقض این حکم بازگذاشته‌اند.
این در حالی است که مدیر مسئول اصولگرای روزنامه همشهری در پیامی در شبکه اکس نسبت به رویه‌‌ای که در مورد حکم صالحی پیش رفته ابراز انتقاد کرده و از ضربه به “اعتبار و آبروی” حکومت ابراز نگرانی کرده است. او با “اطمینان خاطر” از اینکه “صالحی اعدام نمی‌شود” ماجرای مشابه صدور حکم اعدام برای هاشم آغاجری، استاد دانشگاه را در سال ۱۳۸۲ به یاد آورده که این حکم زیر فشار و اعتراضات عمومی پس گرفته شد.
اکنون رسانه‌های حکومتی دست‌به‌کار شدند و در گزارش‌هایی یکسان و کوتاه به نقل از مرکز رسانه قوه قضاییه، از قابل اجرا نبودن حکم اعدام توماج صالحی خبر می‌دهند. این متن واحد در انصاف‌نیوز با تیتر «توماج صالحی اعدام نمی‌شود» و در سایت مشرق وابسته به سازمان اطلاعات سپاه، با عنوان «محکومیت بدوی توماج صالحی به اعدام» منتشر شد و سایت انتخاب هم به نقل از قوه قضاییه تیتر زد: حکم اعدام توماج صالحی بدوی و قابل فرجام‌خواهی در دیوان عالی کشور است.
