عبدالستار دوشوکی (مرکز مطالعات بلوچستان ـ لندن)
حکایت سلطان جنگل و روباه و اُلاغ در ادبیات زبانهای مختلف از جمله کلیله و دمنه و مثنوی مولانا آمده است. اما “نسخه انتخاباتی” آن بدین شرح است : شیر که مدتها غذا نخورده بود به روباه مکار می گوید برای من غذا (طعمه ای) بیاور, یا وگرنه ناچارم از فرط گرسنگی تو را بخورم. روباه به دنبال طعمه در جنگل می گردد اما همه حیوانات از او فرار می کنند, الا الاغ. روباه به الاغ می گوید سلطان جنگل تصمیم گرفته است تو را بعنوان حاکم جنگل برگزیند. الاغ بعد از وعده و وعید های فراوان و بیشمار و چرب زبانی های روباه قانع می شود تا به دیدار سلطان جنگل برود. شیر با دیدن الاغ بسوی سر او می پرد و از قضا دو گوش الاغ کنده می شوند ولی الاغ موفق به فرار می شود. شیر باز هم به روباه می گوید من همچنان گرسنه هستم و باید برای من حیوان دیگری را بیاوری. روباه مجددا در جنگل مشغول جستجو می شود. اما همه حیوانات که با مکاری و حیله گری او آشنا هستند از وی می گریزند. روباه همان الاغ قبلی را می یابد و از او می پرسد چرا فرار کردی؟ شیر صادقانه می خواهد تو را حاکم جنگل بکند و اگر گوش های تو را کند, دلیلش آن بود تاج سلطانی را بر سر تو بنهد و با دو گوش دراز این امکان وجود نداشت. اکنون همه چیز آمده است. الاغ که تجربه تلخی داشت حرف روباه را نپذیرفت. اما روباه مکار با چرب زبانی یک بار دیگر او را فریفت و به نزد شیر برد. شیر بجای سر این بار از دُم به الاغ حمله ور شد و دُم او را کند. اما باز هم الاغ بی گوش و دُم توانست در ثانیه آخر بجهد. شیر مجددا به روباه می گوید من همچنان گرسنه هستم و باید برای من حیوان دیگری را بیاوری. کما فی السابق حیوانات جنگل که چهار پا داشتند چهار پای دیگر قرض می کنند و الفرار. در نهایت روباه فقط همان الاغ را می یابد و از او می پرسد چرا فرار کردی؟ الاغ در جواب می گوید مگر ندیدی اینبار به قصد کُشت دُم مرا کند و ادامه داد: “من دیگر با چرب زبانی های تو خر نمی شوم”. روباه مکار شروع کرد به حیله گری و چرب زبانی و گفت باور کن شیر صادقانه می خواهد “حاکمیت” جنگل را به تو بسپارد. گوش هایت را کند تا تو را بر تخت سلطانی بنشاند و تاج سلطانی بر سر تو بگزارد؛ اما با آن ُدم دراز امکان جلوس بر تخت سلطانی وجود نداشت لذا آن را نیز کند. الاغ برای چهار ساعت (بخوان ٤ سال) تمام حرف های روباه را باور نکرد و تاکید می کرد آنقدرها هم که روباه فکر می کند ساده و “خر” نیست. اما بعد از چرب زبانی های فراوان الاغ پذیرفت که آخرین شانس و فرصت را به روباه و شیر بدهد.
هر دو در محضر شیر حاضر می شوند اما این بار شیر بسوی گلوی الاغ حمله می برد و وی را نابود می کند. سپس به روباه می گوید الاغ را پوست بکن و مغز و دل و جگر آن را برای من بگذار تا من چند دقیقه ای استراحت کنم. خلاصه داستان اینکه روباه مکار که خودش نیز گرسنه بود مغز الاغ را می خورد و قلب و جگر را برای شیر می گذارد. شیر خشمگین می شود و می پرسد چرا مغز آن را خورده ای؟ روباه با ترس و لرز جواب می دهد: “عمر سلطان دراز باد, وقتی جمجمه اش را شکافتم دریغ و هیهات اصلا مغزی در کار نبود. سلطان تصدیق می فرمایند اگر الاغ مغز می داشتی چندین بار (بخوان ٤۵ سال) پی در پی علیرغم خطرها و خلف وعده ها به پای خویش به کشتارگاه نمی آمدی. شیر با کمی تامل می گوید راست می گویی, حرف تو کاملا مستدل و منطقی است و به مصداق نظریه “آنتی نومی” کانت اگرچه عقلانی نیست اما منطقی است.
این داستان ما را به استدلال به اصطلاح “عقلانی و فلسفی” عبدالکریم سروش در مورد علت شرکت نکردن وی در انتخاب آخر این هفته می رساند. اصلاح طلبان در مورد شرکت کردن یا نکردن در انتخابات مجلس و خبرگان رهبری به دو دسته تقسیم شده اند. آن ١١٠ نفری که سوراخ (روزنه) دعا را گُم کرده اند و به سوراخ صندوق رای جمهوری اسلامی دخیل بسته اند تا روزنه‌گشای مصلحان اصلاح طلبان باشد؛ و گروه ١٤ نفره نواندیشان دینی که بعد از ٤۵ سال به این نتیجه شالوده شکن رسیده اند که نباید طبق معمول گوشت قربانی حاکم جنگل بشوند و تصمیم گرفته اند در انتخابات شرکت نکنند. عبدالکریم سروش که در اسفند ماه ١۳٩٧ گفته بود: “خمینی، مردمی‌ترین و باسوادترین رهبری است که در تاریخ ایران از ایام اولیه حکومت هخامنشیان تا روزگار حاضر ظهور کرده است و هیچکس به لحاظ علمی به پای او نمی‌رسد”؛ از ره سفسطه با استناد به نظریه و فلسفه تئوریک آنتی نومی (antinomy) کانت که به زبان ساده می گوید دو نتیجه گیری متضاد یا دو موضع پارادُکس یا استدلال متناقض, متغایر, و متعارض همزمان می توانند عقلانی و مستدل و هر دو درست باشند. یعنی هم آن ١١٠ نفر که شرکت می کنند, موضع درستی دارند و هم این ١٤ تن نواندیش دینی از جمله سروش دباغ و یوسفی اشکوری و عبدالعلی بازرگان و صدیقه وسمقی و رضا علیجانی که تحریم کرده اند موضع درستی را اتخاذ کرده اند. به این می گویند فیلسوف آتش به اختیاری که می خواهد نه سیخ بسوزد و نه کباب!
فتوای فلسفی و عوامفریبانه و فرصت طلبانه سروش این است: مردم آزادند در انتخابات شرکت بکنند یا نکنند, چون هر دو گزینه بر اساس نظریه “آنتی نومی” ایشان صحیح می باشند. اما فتوا داده که خودش این بار در روز جمعه در انتخابات شرکت نخواهد کرد. باید گفت یا جل الخالق ! ابن الوقت بودن و عوامفریبی تا این حد؟ که بقول معروف روغن ریخته را نذر امامزاده کرده. زیرا بجز طرفداران “مشنگ” او, همه می دانند بر خلاف انتخابات ریاست جمهوری, انتخابات مجلس و خبرگان و شورای شهر که جنبه حوزه ای مشخصی دارند, در خارج از کشور برگزار نمی شوند. لذا در خارج از کشور امکان رای دادن وجود ندارد. ظاهرا ایشان بعد از ٤۵ سال تکتازی و لفاظی و سفسطه بازی به کوچه بن بست فکری خودشان رسیده اند؛ و بقول معروف وقتی به کوچه بن بست رسیدی فرقی نمی کند چه به “چپ” بپیچی چه به “راست”؛ هر دو گزینه طبق نظریه “آنتی نومی” عبدالکریم سروش صحیح و راهگشا هستند. التماس تفکر !
عبدالستار دوشوکی
مرکز مطالعات بلوچستان ـ لندن
پانویس: امیدوارم از “حکایت” سوء تعبیر نشود. زیرا قصد هرگز توهین به رای دهندگان نبوده و نیست؛ بلکه تاکید بر تبلیس و حیله بازی روباهان مکار است که به طُرُق مختلف خدعه گری و مغالطه از جمله سفسطه های فیلسوف مابانه و آمار الکی نه تنها عوام الناس بلکه سلطان جنگل را هم فریب می دهند.
