اینکه جهان پس از کرونا چه خواهد شد یکی از مهمترین چالشها و بحثهایی است که در روزهای اخیر توسط تحلیلگران و کارشناسان در مطبوعات ایران مطرح میشود.
بسیاری از تحلیلگران بر اساس شرایط خاص ایران نیز تحلیلهایی را دربارهی شرایط پساکرونا در ایران مطرح کردهاند و تاکید دارند شرایط سیاسی، اقتصادی و بینالمللی ایران نیز نمیتواند بدون تاثیر از این شرایط باشدودر عین حال فرصتهای جدیدی برای ایران ایجاد میشود . در خصوص تاثیر کرونا بر شرایط بینالمللی حمهوری اسلامی ایران با توجه به محدودیتها و چالشهایی که ایران در رویارویی با مسائل بینالمللی دارد از جمله موضوعاتی است که بحثهای متعدددی را در پی داشته است.
برخی از تحلیلگران با اشاره به خصلت نفوذناپذیری قدرت و سیاست اظهار میدارند که حتی شرایطی مثل همهگیری بیماری کرونا نیز قادر نیست پایههای این روابط را در کوتاه مدت تحت تاثیر قرار دهد.
اما در مقابل، برخی دیگر از تحلیلگران بر تاثیر مخاطرات بر کاهش اختلافات و جدی گرفتن مخاطرات تاکید دارند و اظهار میدارند که چنین شرایطی ممکن است بتواند سیاستمداران را وادار کند تا در روندهای معمول قدرتمدارانه خود تجدید نظر کنند.
بسیاری از تحلیلگران بر کاهش قدرت و هژمونی ایالات متحده در شرایط پساکرونا تاکید کردهاند و اظهار میدارند که شرایط پساکرونا بلوکبندیهای جدیدی را در قدرت ایجاد خواهد کرد ایران را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد. وقوع تغییرات حدی در روابط بینالملل و سطح بالای ضربهپذیری اقتصاد کشورهای صنعتی از جمله موضوعاتی است که میتواند فرصت خوبی برای ایران فراهم کند تا از این فرصت برای دور زدن و کمرنگ کردن تحریمها استفاده کند. به اعتقاد این افراد شرایط پساکرونا فرصتهای سیاسی و اقتصادی گستردهای را در سطح منطقه و جهان در عرصههای سیاسی و اقتصادی ایجاد خواهد کرد که با دیپلماسی اقتصادی و سیاسی فعال بتوان از آنها برای پیشبرد اهداف کشور استفاده کرد.برخی از تحلیل گران با توجه به اقدامات انجامشده در راستای عملیاتی شدن اینستکس، پیش از این نیز تاکید کرده بودند که راهاندازی یک سازوکار مالی ویژه توسط اروپا که حضور امریکا را در مبالدلات تجاری و بازرگانی و بین المللی نادیده میگیرد میتواند زمینهای برای کاهش هژمونی ایالات متحده باشد. به اعتقاد این کارشناسان در حال حاضر با گسترش کرونا در جهان و خطراتی که در پی شیوع کرونا جهانی شدن را مورد تهدید قرار داده است، اینستکس نیز فرصت مهمی برای جمهوری اسلامی است که جمهوری اسلامی می تواند با استفاده از آن واگرایی بین امریکا و اروپا را به حداکثر برساند.
بر اساس برخی تحلیلها تبدیل موضوع لغو تحریمها در دوران شیوع کرونا به موضوعی چالشی و مورد اختلاف بین دونالد ترامپ و رقیب تبلیغاتی او، این فرصت نیز می تواند توسط جمهوری اسلامی به فرصتی برای تبدیل تحریمها به یک فرصت برای دریافت امتیازات در این خصوص و در نهایت کاهش تحریمها تبدیل شود. به اعتقاد این گروه از تحلیلگران جمهوری اسلامی باید تلاش کند تا خارج از قواعد مرسوم و مدنظر آمریکا تحریمها شکسته شوند.
برخی دیگر از تحلیل گران شیوع کرونا در سراسر جهان را برای جمهوری اسلامی فرصتی میدانند که از این طریق به منادی صلح در سراسر جهان تبدیل شود. بر این اساس دوران پساکرونا میتواند جهان را به طرف تعامل سازندهتری هدایت کند و در این میان و در شرایطی که به خاطر بحرانی بودن شرایط کشورها به دنبال تشدید تنشزایی در جهان نیستند، برخی از تحلیلگران معتقدند جمهوری اسلامی میتواند با استناد به دشوارتر بودن مقابله کرونا در این کشور به خاطر وجود تحریمها یک گفتمان صلحجویانه در پیش بگیرد و تلاش کند تا با تعدیل تنشها شرایط را به نفع خود تغییر دهد.
در همین حال، برخی از تحلیلگران شرایط جدید کرونایی در جهان را برای ایران فرصتی میدانند که از این فرصت برای تقویت اتحاد ایران، روسیه و چین استفاده کند. بر این اساس، با توجه به شرایط جدید جامعهی جهانی، ایران به استناد رابطهی نزدیکی که با کشورهای بلوک شرق از جمله چین و روسیه دارد، میتواند از از شرایط جدید برای طراحی و اجرای نوع جدیدی از همکاری با این کشورها به ویژه با استفاده ا ظرفیتهای بهداشتی و اقتصادی استفاده کند. به اعتقاد این دسته از تحلیلگران، استفاده از این فرصت و ایجاد این الگوی جدید همکاری، میتواند به اقتصاد شکننده کشورهای آسیب پذیری مانند ایران کمک کند. به اعتقاد تحلیلگران این اقدام به ویژه از این جهت که کاهش قیمت نفت آسیب گستردهای را به کشورهایی همچون ایران وارد کرده است، میتواند این امکان را نیز فراهم کند که ایرن معادلات منطقهای را به نفع خود تغییر دهد و با افزایش همگرایی سیاسی در کشورهای بلوک شرق، شرایط را به نفع خود بهبود دهد.
در کنار این موارد برخی از تحلیلگران با استناد به تلاش عمدی برای نادیده گرفتن متغیر کووید۱۹ در خاورمیانه، با تاکید بر اینکه شرایط در غرب آسیا به گونهای است که عدم قطعیت ها یک رویداد دائمی در این منطقهاست، تاکید دارند که وقوع کرونا در خاورمیانه و ایران نتوانسته است که به تغییرات کلان نگرشی در این منطقه تبدیل شود و با توجه به دائمی بودن شرایط بحرانی در این منطقه، کرونا نیز مسالهای جدی و چالشی تلقی نشده است. این تحلیلگران تاکید دارند که به علت نحیف بودن جامعهی مدنی به ویژه در ایران، امکانی برای ایجاد نگرشهای نو فراهم نشده است و اقدامی برای بازنگری ر سیاست خارجی صورت نپذیرفته است.
برخی تحلیل گران شیوع کرونا را فرصتی برای بازنگری جمهوری اسلامی در سیاستهایم منطقهای در تحولات سوریه، عراق و افعانستان میدانند و تاکید دارند که شرایط جدید میتواند زمینه را برای شکلگیری همکاریهای جدید درم نطقه و نگرشهای جدید در این خصوص فراهم کند و از این طریق با بهبود سیاست خارجی ایران، و کاهش تنشهای منطقهای از شرایط به نفع خود و دور زدن تحریم ها استفاده کند.
