تاجیکستان ۱۴۳٬۱۰۰ کیلومتر مربع (۹۵ ام در جهان) است و جمعیت آن ۸٬۱۶۰٬۰۰۰ تن (۹۸ ام در جهان) است (آمار ۲۰۱۴). تراکم جمعیت در این کشور ۵۷ تن در هر کیلومتر مربع است. تاجیکستان کشوری کوهستانی و سرسبز با بارندگی فراوان است که می‌تواند صادرکنندهٔ آب و برق به سایر کشورها باشد. تاجیکستان کشوری مرتفع است که رشته‌کوه پامیر آن را پوشانده‌است، ولی در شمال کشور، منطقه پست فرغانه وجود دارد. در شمال تاجیکستان دشت فرغانه، در شمال غربی و بخش مرکزی، رشته‌کوه‌های ترکستان، زرافشان، حصار و آلای، در جنوب شرقی رشته‌کوه‌های بلند پامیر (بلندی تا ۷۴۹۵ متر) قرار دارد. در بخش جنوب غربی زمین‌های نسبتاً پست‌تر وخش و حصار و غیره قرار دارد. رودها و دریاچه‌های تاجیکستان از قله‌ها سرچشمه می‌گیرند. مجموع طول ۹۴۷ رودخانه تاجیکستان بیش از ۲۸۵۰۰ کیلومتر است که ۶۰٪ ذخیره آبی آسیای مرکزی را تشکیل می‌دهند. در تاجیکستان بیش از ۸۰ گونه از پستانداران، بیش از ۳۶۵ گونه پرنده، ۴۹ گونه خزنده، تقریباً ۴۰ گونه ماهی و بیش از ۱۰ هزار گونه حشره زندگی می‌کنند. از جانوران این کشور می‌توان به پلنگ برفی، سیاهگوش (به فارسی تاجیکی: سیلاوسین)، خرس، گرگ، و روباه اشاره کرد. در این کشور آهو و گوسفندهای کوهی بسیاری هم زندگی می‌کنند. در تاجیکستان چهار حفاظتگاه ملی (بیشه پلنگان، رامیت، دشت جوم و زارغول)، و ۱۳ پرورشگاه و پارک ملی فعالیت دارند. مناطق حفاظت‌شده طبیعی این کشور جمعاً حدود ۲۱٪ از خاک کشور را دربر می‌گیرند.
جمعیت تاجیکستان در سال ۲۰۱۶ میلادی ۸٬۷۳۰٬۰۰۰ تن برآورد شده‌است. حدود ۷۹٫۹٪ از مردم این کشور تاجیک هستند (که به فارسی تاجیکی سخن می‌گویند)، ۱۵٫۳٪ ازبک‌ها، ۱٫۱٪ روس، ۱٫۱٪ قرقیز، ۰٫۳٪ ترکمن و ۰٫۳٪ تاتار هستند. اقلیت‌های کوچک غیربومی از قبیل اوکراینی، چینی، کره‌ای و غیره نیز در تاجیکستان زندگی می‌کنند که حدود ۲٪ از جمعیت تاجیکستان را تشکیل می‌دهند. تاریخ و فرهنگ تاجیکستان با ایران اشتراکات بسیاری دارد. در پاره‌هایی از دوران پیش از اسلام، تاجیکستان جزئی از شاهنشاهی ایران بود. پس از اسلام، سرزمین خراسان و فرارود (از جمله تاجیکستان) زنده‌کننده فرهنگ ایرانی و به وجود آورنده زبان پارسی دری بود که جانشین زبان پهلوی شد. نخستین شاعران پارسی‌زبان از این ناحیه به پا خاستند، به ویژه رودکی، که پدر شعر پارسی محسوب می‌گردد. در نخستین سده‌های هجری، خراسان و فرارود مهد تمدن و علوم ایرانی بوده و بزرگانی مانند ابن سینا و فارابی در آنجا پرورش یافته‌اند. حکومت سامانی نیز از تاجیکستان برخاسته‌است. دین حدود ۹۵٪ از مردم تاجیکستان اسلام است (۸۵٪ سنی حنفی، اقلیت ۵٪ شیعه که غالباً شیعه اسماعیلی و کمتر از ۱٪ آن شیعه دوازده امامی) است. شیعیان بیشتر در بدخشان زندگی می‌کنند. مسیحیان، یهودیان، زرتشتیان، بوداییان و بهائیان از جمله اقلیت‌های دینی ساکن در تاجیکستان هستند. طریقت نقشبندیه تصوف نیز در تاجیکستان وجود دارد.
باباجان غفورف تاریخ‌دان و نویسندهٔ کتاب تاریخ تاجیکان از اهالی تاجیکستان است. تیمور ملک نیز از شخصیت‌ها و قهرمانان تاریخی تاجیک به‌شمار می‌آید.
بانو گلرخسار شاعر معاصر تاجیکستان از همراهان مهدی اخوان ثالث و احمد شاملو و سیمین بهبهانی و بسیاری از دیگر شاعران و اهل فرهنگ و هنر ایران بوده و می‌باشد.
نظم و نثر فارسی و تاجیکی در طول چندین قرن ترقی کرد. دوره نشو و نمای ادبیات فارسی و تاجیکی به عصرهای میانه راست می‌آید، هنگامی که در آسیای میانه نخستین دولت تاجیکان به وجود می‌آید (۸۷۴–۱۰۰۵). (۸۷۴–۱۰۰۵). (۸۷۴–۱۰۰۵). محض در همین دوره ترقیات ملت تاجیک به حساب می‌رود. سامانیان به علم و ادبیات دقت ویژه‌ای ظاهر می‌کردند. شاعران و عالمان همان دوره به مانند رودکی، ابن سینا، فردوسی، عنصری، دقیقی در درگاه شاهان سامانیان کار و فعالیت می‌کردند. ایرانیان و تاجیکان آن وقت‌ها یک قوم را با ریشه‌های با خم پیوست تشکیل می‌کردند و ادبیات، صنعت، علم خم دسترس همه بود. رودکی اساسگزار ادبیات فارس و تاجیک می‌باشد. استیلای عرب‌ها به آسیای میانه دگرگونی‌های زیادی آورد. بای و میьماری تایسلامی تاجیکان نیست کرده می‌شد، کتاب‌ها سوزانده می‌شدند. در آسیای میانه دین اسلام چاری شده زبان عربی عمومی گردید. زبان نو ادبی – زبان فارس و تاجیک در عصرهای IX – X تشکل یافت. رودکی – شاعر برجسته، اساسگزار ادبیات فارس و تاجیک، اولین شده زبان را تشکل داد و آن را در نظم خود استفاده برده، چندین ژانرهای ادبی آن زمان را به وقوع آورد. محض از همان دوره سر کرده ادبیات فارس و – تاجیک تشکل یافته در تمام عالم مشهور گردید. در آخر عصر X فردوس «شاهنام» – «شاهنام» – بی‌زوال خود را ‘ایجاد کرد، که از جهت معنا و حجم در تمام ادبیات عالم همتایا ندارد. عصر XI با به وقوع آمدن ایپاس‌های رمانتیکی مشهور شده‌است. محض در همین ژانر سلسله داستان‌های عنصری، اییوکی، گنگوری، عمر خیام می‌باشند، ولی «خمس» – «خمس» – نظامی گنجوینمنه بهترین محسوب می‌شوند، که عصر XI ایجاد کرده شده‌است. در عصر XI «بوستان» و «گلستان» – «گلستان» – سعدی، در عصر XIV داستان‌های امر خسرو دیخلوی و خواجه کرمانی، کمال خوجیند و غزل‌های حافظ شیرازی ایجاد شده‌اند. عصر XV باشد با نظم جامی مشهور گردیده‌است.
دانلود
