در حالی که تنها چند هفته از فعال شدن سازوکار «ماشه» و بازگشت تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی می‌گذرد، تنش‌های هسته‌ای ایران بار دیگر در صدر دستور کار دیپلماسی جهانی قرار گرفته است. سه کشور اروپایی عضو برجام یعنی آلمان، بریتانیا و فرانسه در نشست اخیر خود در حاشیه اجلاس گروه هفت بار دیگر تأکید کردند که تهران، حتی با وجود بازگشت تحریم‌ها، موظف است به همکاری شفاف با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه دهد. وزارت خارجه آلمان در بیانیه‌ای رسمی یادآور شده است که فعال شدن مکانیسم ماشه به معنای پایان تعهدات نظارتی جمهوری اسلامی نیست و ایران باید اجازه بازرسی‌های دوره‌ای را بدهد و درباره فعالیت‌های غنی‌سازی خود پاسخگو باشد.
در مقابل، روسیه و چین در هماهنگی آشکار با جمهوری اسلامی تلاش کرده‌اند مسیر دیگری را به‌نمایش بگذارند. میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در وین، با انتشار تصویری از دیدار مشترک نمایندگان سه کشور روسیه، چین و جمهوری اسلامی با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تأکید کرده است که این سه کشور «بازیگران اصلی در تصمیم‌گیری درباره آینده برنامه هسته‌ای ایران» هستند. او ضمن انتقاد از اروپا، گفت که «آلمان، بریتانیا و فرانسه حق دارند دیدگاه‌های خود را بیان کنند، اما توانایی آن‌ها برای ایفای نقش مثبت در این پرونده بسیار مورد تردید است.»
در همین حال، رافائل گروسی در گفت‌وگویی با شبکه فرانس۲۴ بار دیگر نگرانی‌های آژانس را نسبت به وضعیت نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی مطرح کرده است. او با اشاره به گزارش‌های اخیر آژانس گفت که ایران همچنان حدود ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۶۰ درصد در اختیار دارد که سرنوشت بخشی از آن مشخص نیست. به گفته گروسی، هرچند برخی از تأسیسات هسته‌ای ایران در جریان حملات اخیر آسیب دیده‌اند، اما در صورت بازسازی آن‌ها طی یک یا دو سال آینده، تهران می‌تواند به سرعت غنی‌سازی را از سر بگیرد، امری که ایران را به آستانه توانایی ساخت سلاح هسته‌ای نزدیک‌تر می‌کند.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از جمهوری اسلامی خواسته است تا ضمن بازگشت به مسیر مذاکرات با آمریکا و اروپا، دسترسی بازرسان را تسهیل کند و توضیح دهد چرا چنین سطحی از غنی‌سازی انجام شده و محل نگهداری اورانیوم‌های غنی‌شده کجاست. پاسخ‌های مبهم تهران تاکنون باعث تشدید بی‌اعتمادی شده و اروپایی‌ها را بر ادامه فشارهای سیاسی و فنی مصمم‌تر کرده است. قرار است پنج روز دیگر نشست شورای حکام آژانس برگزار شود و گروسی آخرین گزارش خود درباره همکاری‌های جمهوری اسلامی را ارائه کند، گزارشی که می‌تواند مسیر اقدامات بعدی جامعه جهانی را مشخص کند.
در همین فضای پرتنش، در داخل ایران نیز صداهای منتقد آشکارتر از گذشته به گوش می‌رسد. صادق زیباکلام، استاد علوم سیاسی و تحلیلگر منتقد حکومت، در مناظره‌ای با علیرضا زاکر، از حامیان جمهوری اسلامی، تأکید کرده که جمهوری اسلامی «در مسیر ساخت بمب هسته‌ای» حرکت می‌کند و سیاست ضدآمریکایی خود را ابزار بقای سیاسی قرار داده است. زیباکلام مذاکرات با غرب را «گلابی خیالی» توصیف کرده و گفته است: «حاکمیت در تهران از دشمنی با آمریکا و اسرائیل برای حفظ قدرت در داخل استفاده می‌کند.»
او همچنین حکومت جمهوری اسلامی را عامل اصلی بروز جنگ دوازده‌روزه اخیر با اسرائیل دانست و هشدار داد که ادامه سیاست‌های منطقه‌ای و هسته‌ای کنونی، ایران را به سوی انزوای کامل و خطر درگیری مستقیم سوق می‌دهد. این سخنان که به‌صورت ویدیویی منتشر شده، بازتاب گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی داشته و نشانه‌ای از شکاف عمیق میان تحلیلگران مستقل و حامیان حکومتی در تبیین واقعیت پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی تلقی شده است.
