دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا شامگاه چهارشنبه ۲۴ اردیبهشت ماه در ضیافت شام تمیم بن حمد آلثانی، امیر قطر از رهبران این کشور خواست که از نفوذ خود بر رهبری جمهوری اسلامی برای کمک به دستیابی به توافق هستهای میان واشنگتن و تهران استفاده کند.
آقای ترامپ خطاب به رهبران قطر گفت: «شما در مورد مذاکرات برای دستیابی به توافق با ایران، با ما همکاری نزدیکی دارید و این مسیر بسیار دوستانهتر است.»
رئیسجمهوری آمریکا افزود: «تنها دو مسیر وجود دارد. یکی دوستانه و دیگری غیردوستانه، و مسیر غیردوستانه، مسیری خشونتآمیز است و من راغب به آن نیستم. صراحتا میگویم که آن مسیر را نمیخواهم، اما آنها باید تکانی به خودشان بدهند.»
آقای ترامپ با اشاره به نقش میانجیگرانه قطر بین واشنگتن و تهران در سالهای اخیر گفت: «امیدوارم که رهبران ایران عملکرد شما را درک کنند، و واقعا کاری که شما برای آنها میکنید، لطف بزرگی است. نخستوزیر شما و رهبر بزرگ شما، کمک بسیاری کردهاند و ایرانیها نیز برای آنها احترام قائلند و به حرفهایشان گوش میدهند. اما آنها باید اقدام کنند و ما هر دو این را میدانیم آنها باید تصمیم خود را بگیرند.»
رئیسجمهوری آمریکا بار دیگر تاکید کرد که میخواهد شاهد شکوفایی و موفقیت ایران باشد و گفت که ایرانیان بسیاری را در سراسر آمریکا میشناسد و افزود: «آنها انسانهای فوقالعادهای هستند. ما میخواهیم این ماجرا بهصورت مسالمتآمیز به پایان برسد، نه فاجعهبار.»
آقای ترامپ همچنین مدعی شد که ایالات متحده در حال کمک به منطقه و جهان است و گفت: «ما واقعا به منطقه، به جهان و به کشور خود شما کمک میکنیم و اگر بتوانیم، تلاش میکنیم که این توافق را محقق کنیم. ما حتما برای تحقق آن تلاش خواهیم کرد. اما ایران باید سریعتر حرکت کند. فقط امیدوارم ایران متوجه باشد که چه دوستان خوبی اینجا دارد.»
رئیسجمهوری آمریکا با اشاره به موضع بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائيل و هواداران او در آمریکا که برای حل بحران هستهای تهران خواستار حمله نظامی به تاسیسات هستهای ایران هستند، افزود: «از جهتی فکر میکنم که شاید من هم دوست خوبی باشم. چون خیلیها از من میخواهند که مسیر بسیار سختگیرانهتری را انتخاب کنم. اما میدانم که اگر بتوانیم از آن مسیر اجتناب کنیم، عالی خواهد بود و من هم راغبم که همین کار را بکنم.»
دونالد ترامپ وضعیت کنونی با جمهوری اسلامی را «مخاطرهآمیز» توصیف کرد و گفت: «امیدوارم که بتوانید در مساله ایران به من کمک کنید. چون موقعیت واقعا مخاطرهآمیزی است و ما میخواهیم اقدام درست را انجام دهیم.»
رئیسجمهوری آمریکا افزود: «ما میخواهیم مسالهای را حل کنیم که شاید منجر به نجات جان میلیونها نفر شود. چون چنین چیزهایی وقتی شروع شدند، از کنترل خارج میشوند. من بارها شاهد آن بودهام. جنگ شروع میشود و اوضاع از کنترل خارج میشود. ما نمیخواهیم اجازه دهیم چنین اتفاقی بیفتد.»
پیش از این سخنان، دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، در گفتوگو با خبرنگاران حاضر در هواپیمای ریاستجمهوری «ایر فورس وان» و در مسیر سفر به دوحه در پاسخ به پرسشی درباره احتمال اقدام دولت او برای افزایش فشارها بر جمهوری اسلامی گفت که باید دید در هفته آینده چه رخ خواهد داد.
دور چهارم مذاکرات هستهای ایران و آمریکا روز یکشنبه با حضور عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی و استیو ویتکاف، فرستاده ویژه دونالد ترامپ در امور خاورمیانه و به میانجیگری بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان در مسقط برگزار شد و طرفین آن را «امیدبخش» و «رو به جلو» خواندند.
نیویورکتایمز روز سهشنبه در گزارشی به نقل از چهار مقام ایرانی آگاه اعلام کرد که تهران در این جلسه پیشنهاد ایجاد پروژه مشترک غنیسازی اورانیوم با حضور کشورهای حاشیه خلیج فارس و سرمایهگذاری و نظارت آمریکا را به عنوان جایگزینی برای خواست واشنگتن مبنی بر برچیدن برنامه غنیسازی اورانیوم مطرح کرده است.
بنابر این گزارش، پیشنهاد تهران شامل تشکیل کنسرسیوم سهجانبه هستهای است که طی آن ایران غنیسازی اورانیوم را با غلظت پایین انجام میدهد و سپس اورانیوم غنیشده را برای مصارف غیر نظامی به کشورهای عربی دیگر میفرستد.
چنین توافقی مانند برجام به ایران اجازه غنیسازی اورانیوم با غلظت ۳.۶۷ درصد میدهد، اما با این تفاوت که نمایندگانی از سایر کشورها و شاید حتی آمریکا برای اعمال نظارت بیشتر به طور دائم و فیزیکی در تاسیسات حضور دارند.
به گفته این چهار مقام ایرانی، برخلاف برجام که تنها ۱۵ سال اعتبار داشت، طرح جدید برنامه هستهای دائمی است و همین امر به آقای ترامپ اجازه میدهد که ادعا کند دستاورد بزرگی به دست آورده است.
علی شمخانی، مشاور ارشد علی خامنهای روز چهارشنبه در گفتگو با انبیسی نیوز گفت که ایران حاضر است در ازای لغو فوری تحریمهای آمریکا، متعهد شود که هیچوقت به دنبال سلاح هستهای نمیرود، ذخایر اورانیوم غنیشده خود را نابود کند، اورانیوم را تنها در سطح مورد نیاز برای استفاده صلحآمیز غنی کند و به بازرسان بینالمللی اجازه نظارت بدهد.
ترامپ پیش از این از تمایلش برای رسیدن به توافق با ایران گفت اما تاکید کرد اگر رهبر جمهوری اسلامی «شاخه زیتون را رد کند»، آمریکا گزینهای جز فشار حداکثری نخواهد داشت.
او همچنین ایران تحت حکومت جمهوری اسلامی را با رهبری کشورهای عرب منطقه مقایسه و به پیشرفتها در این کشورها و «دزدیدن ثروت ملت ایران» از سوی حاکمان در تهران اشاره کرد.
رییسجمهوری آمریکا در نشست سران شورای همکاری خلیج فارس که ۲۴ اردیبهشت در ریاض برگزار شد، بر جلوگیری از ادامه فعالیت نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی در منطقه تاکید کرد و گفت که تهران باید حمایت از جنگهای نیابتی در منطقه را متوقف کند.
او اضافه کرد: «حکومت ایران نباید سلاح هستهای داشته باشد و کشورهای دیگر باید به ما بپیوندند تا بتوانیم تحریمهای بیشتری را علیه جمهوری اسلامی اعمال کنیم.»